Linux fayil tizimi ?

Linux fayl tizimi haqida umumiy tushuncha

Linux operatsion tizimida fayl tizimi daraxt ko‘rinishida tashkil etilgan bo‘lib, u har doim root (/) papkadan boshlanadi. Barcha fayllar va papkalar shu ildiz katalogidan (root) kelib chiqadi.

Asosiy kataloglar va ularning vazifalari:

1. / (Root - Ildiz katalog):

   • Barcha kataloglar va fayllar shu ildizdan boshlanadi.

   • U eng yuqori darajadagi direktoriyadir.

2. /usr (User System Resources):

   • Bu katalogda tizimga kerakli dastur va kutubxonalar joylashgan.

   • Undagi kichik kataloglar:

     • bin: Foydalanuvchilar foydalanishi mumkin bo‘lgan buyruqlar.

     • include: Dasturlash uchun zarur header fayllar.

     • lib: Kutubxonalar.

     • local: Foydalanuvchilar tomonidan o‘rnatilgan mahalliy dasturlar.

3. /boot:

   • Tizim yuklash fayllari (kernel, initrd, grub fayllari) shu yerda saqlanadi.

   • Tizim yuklanishi uchun zarur.

4. /dev (Devices):

   • Tizimdagi barcha qurilmalar uchun fayllar (masalan, disklar, printerlar).

   • Linuxda qurilmalar fayl sifatida ishlaydi.

5. /etc (Configuration Files):

   • Tizim konfiguratsiya fayllari shu yerda joylashgan.

   • Masalan, passwd, hosts, va network sozlamalari.

6. /home:

   • Foydalanuvchilarning shaxsiy kataloglari.

   • Har bir foydalanuvchi uchun katalog (masalan, /home/user1).

7. /lib:

   • Operatsion tizim uchun zarur kutubxonalar.

   • Tizimdagi barcha asosiy dasturlar bu kutubxonalardan foydalanadi.

8. /media:

   • Vaqtinchalik ulashgan qurilmalar (masalan, USB disklar, CD-ROM) shu yerda ko‘rinadi.

9. /mnt (Mount):

   • Qo‘l bilan ulashgan fayl tizimlari uchun vaqtinchalik joy.

10. /opt:

    • Tizimga qo‘shimcha dasturlarni o‘rnatish uchun katalog.

11. /bin:

    • Tizim foydalanuvchilari va administratori uchun umumiy buyruqlar (masalan, ls, cp, mv).

12. /sbin:

    • Faqat tizim administratori ishlatadigan buyruqlar (masalan, fsck, ifconfig).

13. /srv (Service Data):

    • Serverda ishlatiladigan xizmatlar ma'lumotlarini saqlash.

14. /tmp:

    • Vaqtinchalik fayllar uchun katalog.

    • Operatsion tizim qayta yoqilganda bu katalog tozalanadi.

15. /var:

    • O‘zgaruvchan ma'lumotlar (masalan, loglar, vaqtinchalik fayllar).

    • Kichik bo‘limlari:

      • log: Tizim jurnal fayllari.

      • spool: Chop etish navbati va email ma'lumotlari.

Diagrammadagi bog‘lanishlar:

1. /usr:

   • Katta katalog bo‘lib, unda boshqa kichik kataloglar bor:

     • share, src, sbin, bin, va boshqalar.

     • Ularning barchasi tizim foydalanuvchilari uchun kerak.

2. /opt:

   • Ixtiyoriy dasturlar va ularning o‘ziga xos kataloglari joylashgan.

3. /var:

   • O‘z ichida ko‘plab kichik kataloglarni o‘z ichiga oladi:

     • log, cache, mail, spool, tmp, va boshqalar.

Foydalanuvchilar uchun maslahatlar :)

1. /home katalogida o‘z ishlaringizni saqlang.

2. /etc katalogida tizim sozlamalarini o‘zgartirayotganda ehtiyot bo‘ling.

3. /var/log katalogidan tizim muammolarini aniqlash uchun foydalaning.

4. /tmp katalogiga faqat vaqtinchalik fayllarni saqlang.