9-10

9.9. Standart xatolarni yo‘naltirish (Redirecting STDERR)

Linuxda buyruq bajarilganda jarayondan kelib chiqadigan xatolar standart xato oqimiga (STDERR) yo‘naltiriladi. Ushbu xatolarni boshqa manzil yoki faylga yo‘naltirish orqali natijalarni va xatolarni alohida boshqarish va tahlil qilish mumkin. Bu usul, ayniqsa, jarayonlarni diagnostika qilishda muhim ahamiyatga ega.

Nazariy tushuntirish:

• STDERR – jarayon xato va ogohlantirish xabarlarini chiqaradigan oqim.

• STDOUT va STDERR oqimlari odatda alohida yo‘naltiriladi, lekin ularni kerak bo‘lganda bir manzilga birlashtirish mumkin.

• 2> – Xatolarni boshqa manzilga yoki faylga yo‘naltirish uchun ishlatiladi.

Amaliy misollar:

1. Xatolarni faylga yozish:

   ls /yoq-fayl 2> errors.log

   Bu buyruqdan keladigan xatolik errors.log fayliga yoziladi.

2. STDERR oqimini boshqa qurilmaga yo‘naltirish:

   ls /yoq-fayl 2> /dev/null

   Bu buyruq xato xabarlarini yo‘qotadi, chunki /dev/null maxsus qurilma bo‘lib, ma'lumotlarni o‘chiradi.

3. STDOUT va STDERR oqimlarini alohida fayllarga yozish:

   ls /yoq-fayl > output.log 2> error.log

   Bu buyruqda natijalar output.log fayliga, xatoliklar esa error.log fayliga yoziladi.

4. STDERR va STDOUT ni bitta faylga birlashtirish:

   ls /yoq-fayl > all.log 2>&1

   Bu buyruq natijalar va xatolarni all.log fayliga yozadi.

Qo‘llanilish holatlari:

• Xatoliklarni alohida boshqarish va tahlil qilish.

• Log fayllarni avtomatlashtirish va diagnostika jarayonlarini yaxshilash.

• Jarayonlarni skriptlar orqali boshqarishda xato xabarlarini kuzatish.

9.10. STDIN, STDOUT va STDERR haqida tushuncha (STDIN, STDOUT and STDERR explained)

Linuxda har bir jarayon yoki buyruq uchta asosiy oqim bilan ishlaydi: STDIN, STDOUT va STDERR. Bu oqimlar foydalanuvchi va tizim o‘rtasida ma'lumot almashishning asosiy mexanizmini tashkil qiladi. Ularning qanday ishlashini tushunish jarayonlarni boshqarishda juda muhimdir.

Nazariy tushuntirish:

• STDIN (Standart kiritma) Kiritma oqimi orqali jarayon foydalanuvchi yoki boshqa buyruqlardan ma'lumot oladi. Odatda bu terminal orqali amalga oshiriladi.

  • Oqim identifikatori: 0

  • Yo‘naltirish operatori: <

• STDOUT (Standart chiqish) Jarayon natijalari standart chiqish oqimiga yuboriladi va odatda terminalga ko‘rsatiladi.

  • Oqim identifikatori: 1

  • Yo‘naltirish operatori: >

• STDERR (Standart xato oqimi) Xatolik va ogohlantirishlar standart xato oqimiga chiqariladi. Bu oqim odatda terminalda ko‘rinadi, lekin alohida faylga yo‘naltirilishi mumkin.

  • Oqim identifikatori: 2

  • Yo‘naltirish operatori: 2>

Amaliy tushuntirish va misollar:

1. STDIN orqali kiritma:

   cat < input.txt

   Bu buyruq input.txt faylini o‘qib, uning tarkibini ekranga chiqaradi.

2. STDOUT orqali chiqish:

   echo "Salom, dunyo!" > output.txt

   Bu buyruq natijani output.txt fayliga yozadi.

3. STDERR orqali xatoni chiqarish:

   ls /yoq-fayl 2> errors.log

   Bu buyruqdan keladigan xatolik errors.log fayliga yoziladi.

4. Oqimlarni birlashtirish:

   ls /yoq-fayl > all.log 2>&1

   STDOUT va STDERR oqimlari all.log fayliga birlashtiriladi.

5. Quvur orqali boshqa buyruqqa yo‘naltirish:

   ls | grep ".txt"

   Bu buyruq ls natijasini grep buyrug‘iga uzatib, .txt kengaytmali fayllarni qidiradi.

Qo‘llanilish holatlari:

• Kiritma va natijalarni boshqarish uchun skriptlar yaratish.

• Xatolarni avtomatik tahlil qilish va qayta ishlash.

• Foydalanuvchi kiritmalarini boshqarish va jarayon natijalarini fayllarga yozib qo‘yish.

Xulosa:

• STDIN – foydalanuvchi yoki boshqa jarayonlardan kiritma olish uchun.

• STDOUT – jarayon natijalarini chiqarish va boshqarish uchun.

• STDERR – xatolar va ogohlantirishlarni alohida boshqarish uchun ishlatiladi.

• Oqimlarni yo‘naltirish va birlashtirish orqali jarayonlarni boshqarish va diagnostika qilish osonlashadi.