IPv4 va IPv6 protokollari

Internetda ma'lumot almashinuvi uchun asosiy protokollar IPv4 va IPv6 hisoblanadi. Assemblyda tarmoqli dasturlar yaratishda bu protokollarni tushunish va ularga mos socket sozlamalarini qo‘llash muhimdir.

IPv4 va IPv6 protokollari haqida umumiy tushuncha

IPv4 protokoli

IPv4 (Internet Protocol version 4) — eng ko‘p qo‘llaniladigan tarmoq protokoli bo‘lib, 32 bitli manzillardan foydalanadi. Bu 4 ta oktet (bayt) orqali ifodalanadi, masalan: 192.168.1.1.

• Manzil hajmi: 32 bit (taxminan 4,3 milliard manzil)

• Manzil formati: dotted decimal (masalan, 192.168.1.1)

• Socket oilasi: AF_INET

• Qo‘llanishi: Ko‘plab eski tizimlar va qurilmalarda ishlatiladi.

IPv6 protokoli

IPv6 (Internet Protocol version 6) IPv4’ning o‘rnini bosish uchun ishlab chiqilgan va 128 bitli manzillardan foydalanadi. Bu manzillar sakkizta 16 bitli blok orqali ifodalanadi, masalan: 2001:0db8:85a3:0000:0000:8a2e:0370:7334.

• Manzil hajmi: 128 bit (juda katta miqdordagi manzillar to‘plami)

• Manzil formati: colon-separated hexadecimal (masalan, 2001:db8::1)

• Socket oilasi: AF_INET6

• Qo‘llanishi: Yangi texnologiyalar va tarmoqlarda ishlatiladi, IP manzillar yetishmovchiligini hal qiladi.

Assemblyda IPv4 va IPv6 socket yaratish

Assemblyda socket yaratish uchun sys_socketcall tizim chaqiruvini ishlatamiz. IPv4 va IPv6 socketlari uchun farq asosiy parametrlar, masalan, socket oilasi (AF_INET yoki AF_INET6) va manzil strukturasida ko‘rinadi.

Socket yaratish uchun umumiy tizim chaqiruvlari

Funksiya	Tizim chaqiruvi	Maqsadi
socket()	sys_socketcall	Socket yaratish
bind()	sys_socketcall	Socketni lokal manzilga bog‘lash
connect()	sys_socketcall	Serverga ulanish (TCP)
send()	sys_socketcall	Ma'lumot yuborish
recv()	sys_socketcall	Ma'lumot qabul qilish
close()	sys_close	Socketni yopish

IPv4 socket yaratish va sozlash

IPv4 socket uchun AF_INET oilasi va sockaddr_in strukturasidan foydalaniladi.

IPv4 sockaddr_in struktura formati:

struct sockaddr_in {
    short sin_family;       // Socket oilasi (AF_INET)
    unsigned short sin_port; // Port raqami (big-endian formatda)
    unsigned long sin_addr;  // IP manzil (32 bit)
    char sin_zero[8];        // Bo‘sh joy (rezerv)
};

IPv4 uchun socket yaratish jarayoni (Assemblyda):

section .data
    ipv4_addr dw 0x1234             ; Server IP manzili (misol uchun)
    port     dw 0x5000              ; Port raqami (big-endian formatda)
    zero     times 8 db 0           ; Rezerv joy
    sock_ipv4_args dd AF_INET, port, ipv4_addr, zero

section .text
    global _start

_start:
    ; 1. IPv4 socket yaratish
    mov eax, 0x66                   ; sys_socketcall identifikatori
    mov ebx, 1                      ; `socket` funksiyasi kodi
    lea ecx, [sock_ipv4_args]
    int 0x80                        ; Tizim chaqiruvini amalga oshirish

    ; 2. Keyingi jarayonlar (bind, connect va hokazo)
    ; ...

IPv6 socket yaratish va sozlash

IPv6 socket uchun AF_INET6 oilasi va sockaddr_in6 strukturasidan foydalaniladi.

IPv6 sockaddr_in6 struktura formati:

struct sockaddr_in6 {
    short sin6_family;       // Socket oilasi (AF_INET6)
    unsigned short sin6_port; // Port raqami (big-endian formatda)
    unsigned long sin6_flowinfo; // Qo‘shimcha ma'lumot (0 qilinadi)
    unsigned char sin6_addr[16]; // 128 bitli IPv6 manzil
    unsigned long sin6_scope_id; // Scope identifikatori (ko‘pincha 0)
};

IPv6 uchun socket yaratish jarayoni (Assemblyda):

section .data
    ipv6_addr db 0x20, 0x01, 0x0d, 0xb8, 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, 1 ; IPv6 manzili
    port      dw 0x5000                ; Port raqami (big-endian formatda)
    flowinfo  dd 0                     ; Flow info (nol)
    scope_id  dd 0                     ; Scope identifikatori (nol)
    sock_ipv6_args dd AF_INET6, port, flowinfo, ipv6_addr, scope_id

section .text
    global _start

_start:
    ; 1. IPv6 socket yaratish
    mov eax, 0x66                     ; sys_socketcall identifikatori
    mov ebx, 1                        ; `socket` funksiyasi kodi
    lea ecx, [sock_ipv6_args]
    int 0x80                          ; Tizim chaqiruvini amalga oshirish

    ; 2. Keyingi jarayonlar (bind, connect va hokazo)
    ; ...

IPv4 va IPv6 socketlarini taqqoslash

Xususiyat	IPv4	IPv6
Socket oilasi	AF_INET	AF_INET6
Manzil uzunligi	32 bit	128 bit
Manzil formati	192.168.1.1	2001:db8::1
Struktura	sockaddr_in	sockaddr_in6
Qo‘llanishi	Eski tizimlar va qurilmalar	Yangi tizimlar va tarmoqlar

Qo‘shimcha eslatmalar

• IPv6 IPv4 bilan mos ishlashi uchun ba'zan IPv4-mapped IPv6 manzillaridan foydalaniladi (::ffff:192.168.1.1 formati).

• Socket oilasi va manzil strukturalarini to‘g‘ri sozlash juda muhim, aks holda tizim chaqiruvi muvaffaqiyatsiz bo‘lishi mumkin.

• Assemblyda socket dasturlashda tizim chaqiruvlariga e'tibor qaratish va xatolarni qayta ishlash mexanizmlarini qo‘shish tavsiya etiladi.