C# Classes and Objects

C# dasturlash tilida Classes va Objects OOP (Object-Oriented Programming) tamoyillarining asosiy komponentlari hisoblanadi. Sinflar (classes) ma’lumotlar va metodlarni birlashtirish uchun shablon bo‘lib xizmat qiladi, ob’ektlar esa ushbu sinflarning real dunyodagi nusxalaridir.

Class (Sinf)

Class nima?

Class - bu ma’lumotlar va metodlarni mantiqiy tarzda bir joyga jamlash uchun ishlatiladigan shablon. U real dunyo ob’ektlarini dasturda model qilish imkonini beradi.

Sintaksis

public class SinfNomi
{
    // O‘zgaruvchilar
    // Konstruktorlar
    // Metodlar
}

Object (Ob’ekt)

Object nima?

Ob’ekt sinfning nusxasi bo‘lib, sinfda aniqlangan barcha ma’lumotlar va metodlarni o‘z ichiga oladi. Ob’ekt real dunyo narsalarini dasturda ifodalash uchun ishlatiladi.

Ob’ekt yaratish

SinfNomi obektNomi = new SinfNomi();

Class va Object bilan ishlash

Misol: Oddiy sinf va ob’ekt

public class Mashina
{
    public string Model;
    public int Yil;

    public void Malumot()
    {
        Console.WriteLine($"Model: {Model}, Yil: {Yil}");
    }
}

// Chaqiruv
Mashina mashina = new Mashina();
mashina.Model = "Toyota";
mashina.Yil = 2023;
mashina.Malumot();

Chiqish:

Model: Toyota, Yil: 2023

O‘zgaruvchilar va xususiyatlar

Class ichidagi o‘zgaruvchilar sinfning holatini ifodalaydi. C# da xususiyatlar (properties) orqali ma’lumotlarni boshqarish uchun kapsulyatsiya amalga oshiriladi.

Misol: Xususiyatlardan foydalanish

public class Ishchi
{
    private string ism;

    public string Ism
    {
        get { return ism; }
        set { ism = value; }
    }
}

// Chaqiruv
Ishchi ishchi = new Ishchi();
ishchi.Ism = "Ali";
Console.WriteLine(ishchi.Ism);

Chiqish:

Ali

Konstruktorlar (Constructors)

Konstruktor ob’ekt yaratilganda avtomatik ishga tushadi va boshlang‘ich qiymatlarni o‘rnatadi.

Misol: Konstruktor bilan ishlash

public class Mashina
{
    public string Model;

    public Mashina(string model)
    {
        Model = model;
    }

    public void Malumot()
    {
        Console.WriteLine($"Model: {Model}");
    }
}

// Chaqiruv
Mashina mashina = new Mashina("Honda");
mashina.Malumot();

Chiqish:

Model: Honda

Metodlar

Metodlar sinfda aniqlangan operatsiyalar yoki vazifalarni bajarish uchun ishlatiladi. Metodlar sinfga tegishli bo‘lib, ob’ekt orqali chaqiriladi.

Misol:

public class Hisoblash
{
    public int Qoshish(int a, int b)
    {
        return a + b;
    }
}

// Chaqiruv
Hisoblash hisob = new Hisoblash();
Console.WriteLine(hisob.Qoshish(5, 10));

Chiqish:

15

Static sinflar va ob’ektlar

Static sinflar ob’ekt yaratishni talab qilmaydi va to‘g‘ridan-to‘g‘ri chaqirilishi mumkin.

Misol: Static metodlar

public static class Matematika
{
    public static int Kvadrat(int son)
    {
        return son * son;
    }
}

// Chaqiruv
Console.WriteLine(Matematika.Kvadrat(5));

Chiqish:

25

Class va Object afzalliklari

1. Modullik: Kodni qismlarga bo‘lib ishlash imkonini beradi.

2. Qayta ishlatish: Sinflar bir marta yozilib, bir necha marta ishlatiladi.

3. Tushunarlilik: Dastur tuzilishini yaxshilaydi.

4. Moslashuvchanlik: O‘zgartirish va kengaytirish oson.

Xulosa

C# da sinflar va ob’ektlar real dunyo muammolarini model qilish va boshqarish uchun ishlatiladi. Sinflar ma’lumotlar va operatsiyalarni birlashtiruvchi shablon bo‘lsa, ob’ektlar ushbu sinflarning amaliy nusxalaridir. O‘zgaruvchilar, xususiyatlar, konstruktorlar va metodlar yordamida sinflar kuchli va moslashuvchan bo‘ladi.