Linux ( Administration)
Last updated
Last updated
Linux tarixi va rivojlanishi
Linuxning distribyutsiyalari (Debian, Red Hat, Ubuntu, Arch)
Open Source falsafasi
Linux o‘rnatish jarayoni
Virtual mashinalarda Linuxni o‘rnatish
Dual Boot tizimlari (Linux va Windows)
Live CD/USB orqali Linuxni yuklash
Grub Bootloader bilan ishlash
Kernel nima va uning funksiyalari
Linuxning asosiy fayl tizimlari (ext4, XFS, Btrfs)
Terminal interfeysi bilan tanishuv
Bash Shell asoslari
Linuxning boshqa shell turlari (Zsh, Fish)
Terminalda navigatsiya qilish (cd, ls, pwd)
Fayllar va papkalarni boshqarish (mkdir, rmdir, cp, mv, rm)
Matnli fayllarni boshqarish (cat, less, more, head, tail)
Nano va Vim muharrirlaridan foydalanish
Alias va shortcutlarni yaratish
Standart kirish/chiqish (stdin, stdout, stderr)
Pipeline va redirektsiya (|, >, >>, <)
Foydalanuvchilarni yaratish va boshqarish (useradd, userdel)
Guruhlarni boshqarish (groupadd, groupdel, gpasswd)
Foydalanuvchi huquqlari va rollari
chmod yordamida huquqlarni boshqarish
chown yordamida egalikni boshqarish
Sudo va root foydalanuvchisi bilan ishlash
Parolni boshqarish (passwd)
Umumiy fayl huquqlari (umask)
Foydalanuvchi faoliyatini kuzatish (last, w, who)
Foydalanuvchi kvotalarini boshqarish
Fayl tizimi tuzilmasi (FHS: /bin, /usr, /home, /var)
Fayllarni indekslash (inode tushunchasi)
Disk bo‘limlarini yaratish (fdisk, gdisk)
Disklarni formatlash (mkfs)
Montaj qilish va ajratish (mount, umount)
LVM (Logical Volume Management) asoslari
RAID tushunchasi va konfiguratsiyasi
Diskni tahlil qilish (df, du, lsblk, blkid)
Backup va tiklash (rsync, tar, dd)
Snapshots yaratish
Jarayonlarni kuzatish (ps, top, htop)
Jarayonlarni boshqarish (kill, pkill, nice, renice)
Systemd boshqaruv tizimi (systemctl)
Init va Upstart tizimlari
Cron va At yordamida vazifalarni rejalashtirish
Background va foreground jarayonlari (&, fg, bg)
Signal va jarayonlar (SIGKILL, SIGTERM)
Dmesg bilan tizim loglarini ko‘rish
Tizim ishga tushish jarayonini boshqarish
Kernel modullarini boshqarish (lsmod, insmod, rmmod)
IP va MAC manzillarni boshqarish
IP konfiguratsiya (ifconfig, ip)
Tarmoq interfeyslarini boshqarish
Static va DHCP konfiguratsiya
DNS konfiguratsiyasi va boshqaruvi
Ping va traceroute vositalari
SSH o‘rnatish va konfiguratsiya
FTP va SFTP ishlatish
Firewall asoslari (iptables, ufw)
Tarmoq monitoringi (netstat, ss, nmap)
Paket menejerlari (apt, yum, dnf, pacman)
Paketlarni o‘rnatish va yangilash
Manba kodidan o‘rnatish
Repozitoriylarni boshqarish
Snap va Flatpak bilan ishlash
Paketlarni avtomatlashtirish (Ansible, Puppet)
Paket ziddiyatlarini hal qilish
Paketlar tarixini kuzatish
Paketni ko‘chirish va eksport qilish
Kernel yangilash va boshqarish
Linux xavfsizlik modeli
SELinux bilan xavfsizlikni boshqarish
AppArmor konfiguratsiyasi
Firewall va NAT sozlamalari
Fail2ban bilan hujumlarni oldini olish
SSH xavfsizligi va kalitlarni boshqarish
Root foydalanuvchisini himoya qilish
Fayl tizimi shifrlash (LUKS, ecryptfs)
Loglarni tahlil qilish va kuzatish (journalctl, logwatch)
Tizim xavfsizligi (auditd)
VirtualBox va VMware bilan ishlash
KVM va QEMU konfiguratsiyasi
Docker asoslari va konteynerlar yaratish
Docker Compose bilan ishlash
Kubernetes asoslari va podlarni boshqarish
LXC va LXD bilan konteyner boshqaruvi
Hyper-V bilan Linux boshqaruvi
Virtual mashinalarni klonlash
Docker Registry konfiguratsiyasi
Kubernetesda xavfsizlikni boshqarish
Tizim resurslarini kuzatish (htop, vmstat)
Disk yuklamasini tekshirish (iotop, iostat)
Memory monitoring (free, top)
Load Average tushunchasi
Loglarni boshqarish va kuzatish
Prometheus va Grafana bilan monitoring
Fail2ban monitoringi
Nagios konfiguratsiyasi
Tizimni avtomatik optimizatsiya qilish
Tarmoq trafikini kuzatish (iftop, iperf)
Bash skriptlarni yozish asoslari
O‘zgaruvchilar va ularning turlari
Shart operatorlari (if, else, elif)
Tsikllar (for, while, until)
Funktsiyalarni yaratish va chaqirish
Matnni qayta ishlash (grep, awk, sed)
Argumentlarni boshqarish ($1, $2, $@)
Exit kodlar va xatolarni boshqarish
Loglar yaratish va boshqarish
Kengaytirilgan skriptlash (case, select)
Apache o‘rnatish va konfiguratsiya qilish
Nginx bilan ishlash
Tomcat va Java asosidagi serverlar
HTTP va HTTPS konfiguratsiyasi
Certbot bilan SSL sertifikatlarni o‘rnatish
Mail serverlarni boshqarish (Postfix, Exim)
Samba va NFS orqali fayl almashish
WebDAV konfiguratsiyasi
Caching vositalari (Varnish, Memcached)
Load balancer sozlash
Swap fayl va bo‘limlar bilan ishlash
Memory bo‘shatilishi (clear cache)
Kernel va xotira boshqaruvi (sysctl)
ZRAM konfiguratsiyasi
Xotira ishlashini tahlil qilish (vmstat, sar)
Qo‘shimcha RAMni sozlash (virtual RAM)
O‘rnatilgan jarayonlarni optimizatsiya qilish
Cgroup bilan resurslarni cheklash
Xotira profiling vositalari (valgrind)
Memory leaklarni kuzatish
Tar bilan arxivlash (tar, gzip, bzip2)
Fayllarni siqish (zip, 7z)
Rsync bilan fayl sinxronizatsiyasi
Backup strategiyalarini ishlab chiqish
Incremental va differential backuplar
Crashplan va Bacula bilan zaxira nusxalari
Fayllarni tiklash (restore, dd)
Shifrlangan zaxira yaratish (gpg)
Cloud backup vositalari bilan ishlash
Snapshotlar yaratish va boshqarish
CI/CD tushunchasi va vositalari
Jenkinsni o‘rnatish va boshqarish
Gitlab CI/CD sozlash
Ansible bilan konfiguratsiyani avtomatlashtirish
Puppet va Chef asoslari
Terraform bilan infrastruktura yaratish
Docker Compose va YAML fayllari
Git va GitHub bilan ishlash
Tizimni tezkor qayta tiklash (failover)
Deployment strategiyalari (blue/green, canary)
Dmesg yordamida xatolarni kuzatish
System loglarni tahlil qilish (/var/log)
Tarmoq xatolarini kuzatish (tcpdump, Wireshark)
Kernel panicni hal qilish
Boot jarayonidagi muammolarni yechish
Disk xatolarini kuzatish (fsck)
RAM xatolarini aniqlash (memtest86)
CPU monitoring va profiling
Paket konfliktlarini hal qilish
Debug vositalaridan foydalanish (strace, ltrace)
SSH xavfsizligini kuchaytirish (fail2ban, ssh-keygen)
Tizimni yangilash (kernel va paketlar)
Rootkitlarni aniqlash va olib tashlash (chkrootkit, rkhunter)
IDS/IPS tizimlari (Snort, Suricata)
Fizik xavfsizlik choralari
Tizimning audit loglarini boshqarish
Shifrlash va dekripatsiya vositalari
SELinux va AppArmor bilan xavfsizlikni boshqarish
Fayl tizimini shifrlash (eCryptfs, dm-crypt)
SSL sertifikatlarni boshqarish va yangilash
Docker asosiy buyruqlari
Dockerfile yaratish va optimizatsiya qilish
Docker tarmog‘ini boshqarish
Docker Volumes va Bind mounts
Kubernetes podlari va xizmatlari
Kubernetes konfiguratsiyasi (kubectl)
Helm Charts bilan ishlash
Istio va servis mesh tushunchasi
Docker Swarm bilan ishlash
Kubernetes xavfsizlikni boshqarish
Kernelni qo‘lda yangilash va o‘rnatish
Kernel modullarini sozlash
Kernelni re-kompilyatsiya qilish
Sysctl sozlamalari bilan ishlash
Kernel debugging vositalari (crash, kdump)
Tizimni real vaqt rejimida boshqarish
Kernel profiling vositalari (perf, ftrace)
Kernelda xavfsizlik sozlamalari
Hardware va kernel mosligi
Kernel patchlarini o‘rnatish
Tarmoq interfeyslarini sozlash (nmcli)
VLAN yaratish va boshqarish
IPtables va nftables bilan ishlash
Qo‘shma tarmoqlarni boshqarish (bonding, bridging)
VPN serverlarni sozlash (OpenVPN, WireGuard)
Qo‘shimcha xavfsizlik devorlari (firewalld, UFW)
Qo‘shma tarmoqlarni o‘rganish (link aggregation)
Qo‘shma IP konfiguratsiyalari (floating IP)
Qo‘shimcha DNS serverlarini sozlash (Bind9)
Qo‘shimcha tarmoq monitoring vositalari (iftop, bmon)
Python bilan skriptlash
Bash skriptlari uchun dasturlash
C va C++ da tizim dasturlash
Perl va Ruby asoslari
APIlar yaratish va boshqarish
Shablon dasturlash (YAML, JSON, XML)
Linuxning C kutubxonasi (libc) bilan ishlash
Kernel modullarini yozish
Linuxda o‘z maxsus buyruqlarni yaratish
Open Source loyihalarga hissa qo‘shish
22. Monitoring va kuzatish tizimlari
Prometheus bilan tizim monitoringi
Grafana bilan vizualizatsiya
Logstash va Kibana konfiguratsiyasi
ElasticSearch bilan loglarni qidirish
Nagios o‘rnatish va sozlash
Zabbix bilan tarmoq monitoringi
Munin bilan grafik tahlil
Tizim resurslarini kuzatish (sar, iostat)
Tarmoq trafikini kuzatish (ntopng, darkstat)
Fail2ban loglarini kuzatish va boshqarish
IDS/IPS tizimlari sozlamalari (Snort, Suricata)
Honeypotlarni sozlash va ishlatish
Fail2banni kengaytirilgan konfiguratsiyasi
Firewall siyosatlarini ishlab chiqish
NAT va PAT konfiguratsiyasi
VPN tunellari orqali xavfsiz aloqa
SSH xavfsizligini oshirish uchun oq ro‘yxatlar
TLS/SSL sertifikatlarini boshqarish
Qo‘shma tarmoq xavfsizligi (802.1X)
Xavfsiz parol menejerlarini ishlatish
AWS EC2 bilan ishlash va boshqarish
Google Cloud bilan integratsiya
Azure va Linux muhitini sozlash
Terraform yordamida infratuzilmani boshqarish
Kubernetesni cloudga deploy qilish
Cloud-init va avtomatik konfiguratsiya
Tarmoq zaxira rejalarini ishlab chiqish
Hybrid infratuzilmalarni boshqarish
Ob’ekt saqlash tizimlari (S3, MinIO)
Cloud Security boshqaruvi
MySQL/MariaDB konfiguratsiyasi
PostgreSQL bilan ishlash
NoSQL ma'lumotlar bazalari (MongoDB, Redis)
Tizim loglarini SQLga saqlash
Replikatsiya va klasterlash
Database monitoring va profiling
SQL zaxira va tiklash usullari
Yangi ma'lumotlar bazasi konfiguratsiyasi
SQL shifrlash va xavfsizlik
API orqali ma'lumotlarni o‘qish va yozish
RAIDni kengaytirilgan boshqarish
LVM snapshotlarni tiklash
Btrfs va ZFS fayl tizimlari
Disklarni klonlash (Clonezilla)
Tizim migratsiyasi va replikatsiyasi
Diskning foydalanish hajmini optimizatsiya qilish
Fizik disklarning nosozliklarini aniqlash
Qo‘shimcha disk konfiguratsiyasi (RAID 10, RAID 6)
SSD disklarni optimizatsiya qilish
NAS va SAN bilan ishlash