1-3

7.1. Aliasni chetlab o‘tish (Bypass an alias)

Bashda alias (taxallus) biror buyruq uchun qisqartirilgan nom bo‘lib, buyruqlarni soddalashtirish va tezkor bajarish uchun ishlatiladi. Biroq, ba'zan alias orqali o‘zgartirilgan buyruqning asl ko‘rinishini ishlatish zarurati tug‘iladi. Bunday holatda aliasni vaqtincha chetlab o‘tish mumkin.

Aliasni chetlab o‘tish usullari:

1. Teskari qiya chiziq (\) yordamida: Buyruq nomining oldidan \ belgisi qo‘yilsa, Bash aliasni e'tiborga olmaydi va asl buyruq bajariladi. Misol:

   alias ls='ls -l'
   \ls

   Bu misolda ls alias orqali o‘zgartirilgan bo‘lsa ham, \ls buyruqni asl ko‘rinishda bajaradi.

2. command yordamida: command buyruqidan foydalanish orqali ham aliasni chetlab o‘tish mumkin. Misol:

   command ls

3. Aliasni vaqtincha o‘chirib bajarish: Aliasni vaqtincha bekor qilib, keyinchalik yana qayta tiklash mumkin:

   unalias ls
   ls
   alias ls='ls -l'

Qo‘llanilish holatlari:

• Buyruqlarni diagnostika yoki xatoliklarni aniqlashda.

• Standart buyruq parametrlaridan foydalanish zarur bo‘lgan hollarda.

7.2. Alias yaratish (Create an Alias)

Alias (taxallus) buyruqlarni soddalashtirish va tezroq bajarish uchun yaratiladi. Alias orqali uzoq yoki murakkab buyruqlarni qisqartirilgan nom bilan chaqirish mumkin.

Alias yaratish usullari:

1. Oddiy alias yaratish:

   alias nom='buyruq'

   Misol:

   alias ll='ls -l'

   Endi ll deb yozilsa, ls -l buyrug‘i bajariladi.

2. Ko‘p qatorli alias: Bir nechta buyruqlarni alias orqali bajarish uchun birlashma (;) ishlatiladi:

   alias mycommands='cd /var/log; ls -l'

3. Doimiy alias yaratish: Joriy sessiya tugagandan keyin aliaslar o‘chadi. Aliaslarni doimiy qilish uchun .bashrc yoki .bash_profile fayliga qo‘shish kerak:

   echo "alias ll='ls -l'" >> ~/.bashrc
   source ~/.bashrc

Qo‘shimcha parametrlar:

• alias – Mavjud barcha aliaslarni ko‘rsatadi.

  alias

• alias nom – Muayyan aliasni ko‘rsatadi.

  alias ll

Qo‘llanilish holatlari:

• Ko‘p qo‘llaniladigan uzun buyruqlarni qisqartirish.

• Murakkab buyruqlarni soddalashtirish va eslab qolish oson bo‘lgan nomlar bilan almashtirish.

7.3. Aliasni o‘chirish (Remove an alias)

Aliaslarni o‘chirib tashlash orqali ularni yana qayta sozlash yoki cheklangan sessiya uchun faqat vaqtincha foydalanish mumkin.

Aliasni o‘chirish usullari:

1. Vaqtincha aliasni o‘chirish:

   unalias alias_nomi

   Misol:

   unalias ll

2. Barcha aliaslarni o‘chirish:

   unalias -a

3. Doimiy aliasni o‘chirish: Agar alias .bashrc yoki .bash_profile fayliga yozilgan bo‘lsa, u yerdan o‘chirilishi kerak.

   nano ~/.bashrc
   # alias ll='ls -l' qatorini o‘chiring yoki izohga aylantiring

4. O‘chirilgandan keyin aliasni qayta tekshirish:

   alias ll

   Agar alias o‘chirilgan bo‘lsa, hech qanday natija ko‘rsatilmaydi.

Qo‘llanilish holatlari:

• Foydasiz yoki keraksiz bo‘lib qolgan aliaslarni olib tashlash.

• Yangi aliaslarni yaratishdan oldin eski sozlamalarni tozalash.

Xulosa:

• Aliasni chetlab o‘tish – Buyruqning asl ko‘rinishini bajarish zarur bo‘lganda \ yoki command yordamida amalga oshiriladi.

• Alias yaratish – Uzoq yoki murakkab buyruqlarni soddalashtirish uchun qulay vosita hisoblanadi.

• Aliasni o‘chirish – Keraksiz yoki vaqtinchalik aliaslarni olib tashlashda unalias buyrug‘i qo‘llaniladi.