C# Variables (O‘zgaruvchilar) va Ularning Nazariy Asosi

O‘zgaruvchilar dasturlashda juda muhim tushuncha bo‘lib, ular ma’lumotlarni saqlash, qayta ishlash va dasturda foydalanish imkonini beradi. Har bir o‘zgaruvchi turli turdagi ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi va uning o‘ziga xos ahamiyati bor. Quyida eng ko‘p ishlatiladigan o‘zgaruvchilarni nazariy jihatdan tushuntiraman va ularning nima uchun kerakligini batafsil bayon qilaman.

1 int (Butun sonlar uchun)

Nazariy tushuncha:

• int o‘zgaruvchisi butun sonlarni saqlash uchun ishlatiladi.

• Odatda hisoblashlar, o‘lchovlar, indekslar va boshqa sonli ma'lumotlarni saqlash uchun kerak.

• Faqat butun qiymatlarni saqlaydi (o‘nlik kasrlarsiz).

Nima uchun kerak?

• Har qanday dasturda sonlarni saqlash va ulardan foydalanish ehtiyoji bo‘ladi. Masalan:

  • Yoshlikni saqlash.

  • Ob'ektlarning sonini hisoblash.

  • Foydalanuvchi tanlagan menyu raqamini aniqlash.

Misol:

int yosh = 25; // Foydalanuvchining yoshi
int sonlarSoni = 10; // Ob'ektlar soni

Console.WriteLine($"Yoshingiz: {yosh}");

Ahamiyati:

• int ma'lumot turi juda tez ishlaydi va katta hajmdagi hisob-kitoblarni qo‘llab-quvvatlaydi.

• Dasturda tahliliy operatsiyalarni bajarishda asosiy ma'lumot turi hisoblanadi.

2 double (Haqiqiy sonlar uchun)

Nazariy tushuncha:

• double ma'lumot turi o‘nlik kasrli sonlarni saqlash uchun ishlatiladi.

• Haqiqiy sonlar — real hayotdagi o‘lchovlar, pul qiymatlari yoki ilmiy hisob-kitoblar uchun kerak.

Nima uchun kerak?

• Dasturda ko‘pincha haqiqiy qiymatlar bilan ishlash talab qilinadi:

  • Pul qiymatlarini hisoblash (masalan, 19.99 $ narx).

  • O‘lchovlarni aniqlash (masalan, 1.5 metr balandlik).

  • Matematik formulalar (masalan, radiusning qiymati 3.14 bilan ishlash).

Misol:

double narx = 19.99; // Mahsulot narxi
double balandlik = 1.75; // Foydalanuvchi bo‘yi metrda

Console.WriteLine($"Mahsulot narxi: {narx}$");
Console.WriteLine($"Balandlik: {balandlik} metr");

Ahamiyati:

• Double — aniq hisob-kitoblar uchun asosiy vosita.

• Dastur moliyaviy yoki fizik hisob-kitoblar uchun double dan foydalanadi.

3 char (Yakka belgilar uchun)

Nazariy tushuncha:

• char o‘zgaruvchisi faqat bitta belgini saqlaydi.

• Belgilar Unicode bo‘yicha saqlanadi va ularga lotin harflari, raqamlar yoki maxsus belgilar kiradi.

Nima uchun kerak?

• char matn bilan ishlaganda juda muhim:

  • Yakka belgini tahlil qilish (masalan, foydalanuvchi kiritgan harf).

  • Maxsus belgilarni aniqlash (masalan, 'A' harfi yoki maxsus belgi '@').

Misol:

char belgi = 'A'; // Foydalanuvchi tanlagan harf
Console.WriteLine($"Kiritilgan belgi: {belgi}");

Ahamiyati:

• char kichik va tez ma'lumot turi bo‘lib, belgilar bilan ishlashni qulaylashtiradi.

• Belgilarni tahlil qilish va foydalanuvchi ma'lumotlarini tekshirishda ishlatiladi.

4 string (Matnlar uchun)

Nazariy tushuncha:

• string ma'lumot turi matnli ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi.

• Matnlar qo‘sh tirnoq ichida yoziladi: "Salom".

Nima uchun kerak?

• Foydalanuvchi bilan muloqot qilishda matnlar muhim ahamiyatga ega:

  • Foydalanuvchi ismi yoki xabari.

  • Xatoliklar va natijalar haqida ma’lumot berish.

Misol:

string ism = "Ali"; // Foydalanuvchi ismi
Console.WriteLine($"Salom, {ism}!");

Ahamiyati:

• Matnlar bilan ishlash kommunikatsiya va interfeysning asosiy qismidir.

• String turidan ma'lumot saqlash va ko‘rsatishda keng foydalaniladi.

5 bool (Mantiqiy qiymatlar uchun)

Nazariy tushuncha:

• bool qiymatlari faqat ikki holatda bo‘ladi: true (rost) yoki false (yolg‘on).

• Mantiqiy o‘rinlarda va shartlarni tekshirish uchun ishlatiladi.

Nima uchun kerak?

• Har qanday shartli dasturda rostlik va yolg‘onlikni aniqlash muhimdir:

  • Login va parol tekshirish.

  • Shartlarni tasdiqlash (masalan, foydalanuvchi kattami?).

Misol:

bool haqiqat = true; // Shart to‘g‘ri
bool yolgon = false; // Shart noto‘g‘ri

if (haqiqat)
{
    Console.WriteLine("Shart rost!");
}

Ahamiyati:

• Mantiqiy dasturlash va qaror qabul qilish jarayonida eng muhim vosita.

Xulosa

1. int — sonlar bilan ishlash.

2. double — aniqroq hisob-kitoblar uchun.

3. char — belgilarni saqlash.

4. string — matnli muloqot.

5. bool — shartlarni tekshirish va qaror qabul qilish.

O‘zgaruvchilar dasturda ma’lumotlarni boshqarishning asosiy elementlari hisoblanadi. Har biri muayyan vazifani bajaradi va kodni strukturaviy qiladi.