C# SWITCH

1 Switch operatori nima?

C# dasturlash tilida switch operatori o‘zgaruvchini yoki ifodani bir nechta qiymatlar bilan solishtirish va mos kelgan holatda tegishli kodni bajarish uchun ishlatiladi. Bu operator bir nechta if-else bloklarini yozishga nisbatan qulay va o‘qiluvchanroq bo‘lib, kodni toza saqlashga yordam beradi.

switch odatda quyidagi holatlarda ishlatiladi:

• O‘zgaruvchi bir nechta aniq qiymatlardan biriga teng bo‘lishi kerak bo‘lganda.

• Kodni o‘qish va boshqarishni soddalashtirish uchun.

2 Switch operatorining sintaksisi

Quyida switch operatorining umumiy tuzilishi keltirilgan:

switch (expression)
{
    case value1:
        // value1 ga mos keladigan kod.
        break;
    case value2:
        // value2 ga mos keladigan kod.
        break;
    // Qo‘shimcha case lar
    default:
        // Yuqoridagi qiymatlar orasida moslik topilmasa, bu kod ishlaydi.
        break;
}

Sintaksisning asosiy elementlari:

1. expression: Bu tekshiriladigan qiymat yoki o‘zgaruvchi bo‘lib, u har bir case bilan solishtiriladi.

2. case: Har bir qiymatni aniqlaydigan bo‘lak. Agar expression ushbu qiymatga teng bo‘lsa, shu bo‘lakdagi kod ishlaydi.

3. break: Bu operator ishlov berishni to‘xtatib, switch blokidan tashqariga chiqadi.

4. default: Barcha case lar mos kelmasa, shu kod bajariladi. Bu qism ixtiyoriy, lekin tavsiya etiladi.

3 Oddiy misol

Keling, haftaning kunlarini aniqlash uchun switch operatoridan foydalanamiz:

int kun = 3;

switch (kun)
{
    case 1:
        Console.WriteLine("Dushanba");
        break;
    case 2:
        Console.WriteLine("Seshanba");
        break;
    case 3:
        Console.WriteLine("Chorshanba");
        break;
    default:
        Console.WriteLine("Noto‘g‘ri kun");
        break;
}

Ishlash mexanizmi:

• O‘zgaruvchi kun 3 ga teng bo‘lgani uchun case 3 bajariladi.

• Konsolga "Chorshanba" chiqadi.

• break esa qolgan case larni bajarilmasligiga olib keladi.

Natija: Chorshanba

4 Bir nechta holatlarni birlashtirish

Ba’zan bir xil kod bir nechta qiymatlar uchun ishlatiladi. Bu holatda quyidagi usuldan foydalanish mumkin:

char baho = 'B';

switch (baho)
{
    case 'A':
    case 'B':
    case 'C':
        Console.WriteLine("Imtihondan o‘tdingiz");
        break;
    case 'D':
    case 'F':
        Console.WriteLine("Imtihondan yiqildingiz");
        break;
    default:
        Console.WriteLine("Noto‘g‘ri baho");
        break;
}

Tushuntirish:

• Agar baho qiymati A, B yoki C bo‘lsa, bir xil kod ishlaydi: "Imtihondan o‘tdingiz".

• Agar baho D yoki F bo‘lsa, "Imtihondan yiqildingiz" chiqadi.

Natija: Imtihondan o‘tdingiz

5 Default blokining roli

default blok barcha case lar mos kelmasa ishlaydi. Bu dasturiy xatolarni oldini olish uchun muhimdir.

int oy = 13;

switch (oy)
{
    case 1:
        Console.WriteLine("Yanvar");
        break;
    case 2:
        Console.WriteLine("Fevral");
        break;
    default:
        Console.WriteLine("Noto‘g‘ri oy");
        break;
}

Natija: Noto‘g‘ri oy

6 Kalkulyator misoli

Foydalanuvchi kiritgan sonlar va amalni ishlatib natijani chiqaradigan kalkulyatorni yaratamiz:

Console.WriteLine("Birinchi sonni kiriting:");
int son1 = Convert.ToInt32(Console.ReadLine());

Console.WriteLine("Amalni kiriting (+, -, *, /):");
char amal = Convert.ToChar(Console.ReadLine());

Console.WriteLine("Ikkinchi sonni kiriting:");
int son2 = Convert.ToInt32(Console.ReadLine());

switch (amal)
{
    case '+':
        Console.WriteLine($"Natija: {son1 + son2}");
        break;
    case '-':
        Console.WriteLine($"Natija: {son1 - son2}");
        break;
    case '*':
        Console.WriteLine($"Natija: {son1 * son2}");
        break;
    case '/':
        if (son2 != 0)
        {
            Console.WriteLine($"Natija: {son1 / son2}");
        }
        else
        {
            Console.WriteLine("0 ga bo‘lib bo‘lmaydi");
        }
        break;
    default:
        Console.WriteLine("Noto‘g‘ri amal");
        break;
}

Tushuntirish:

• Foydalanuvchi ikkita son va amalni kiritadi.

• switch operatori qaysi amalni bajarish kerakligini aniqlaydi.

• Mos kelgan holatda tegishli natija hisoblanib chiqariladi.

7 Switch operatorining cheklovlari

switch operatori faqat quyidagi turdagi qiymatlar bilan ishlaydi:

• int, char, string, enum

• Float, double yoki decimal bilan ishlatilmaydi, chunki bu turdagi qiymatlar aniqlikning yo‘qolishi xavfini tug‘diradi.

Agar shartlar x > 10 kabi murakkab bo‘lsa, if-else dan foydalanish tavsiya etiladi.

8 Pattern Matching bilan Switch (C# 8.0 va yuqorida)

C# 8.0 dan boshlab switch operatoriga pattern matching imkoniyatlari qo‘shildi, bu esa murakkabroq shartlarni tekshirishga yordam beradi.

object obj = 42;

switch (obj)
{
    case int i when i > 40:
        Console.WriteLine("40 dan katta son");
        break;
    case int i:
        Console.WriteLine("40 yoki undan kichik son");
        break;
    case string s:
        Console.WriteLine($"Bu matn uzunligi: {s.Length}");
        break;
    default:
        Console.WriteLine("Noma‘lum turdagi qiymat");
        break;
}

Tushuntirish:

• int i when i > 40 orqali qiymatning kattaligini aniqlash mumkin.

• Agar qiymat matn bo‘lsa, uning uzunligi chiqariladi.

switch operatori:

• Oddiy qiymatlarni tekshirish uchun juda qulay.

• Kodni tartibli va o‘qilishi oson holatga keltiradi.

• Katta miqdordagi shartlarni boshqarishda samarali ishlaydi.