UDP Paketining Struktura Tuzilishi

UDP Paketining Struktura Tuzilishi

UDP (User Datagram Protocol) paketlari tarmoqlarda tez va samarali ma'lumot uzatishni ta'minlaydi. UDP protokoli TCP'ga qaraganda ancha sodda va ulanishsiz ishlaydi. Bu protokolda paketlar ishonchlilik va tartibni nazorat qilmasdan yuboriladi. Quyida UDP paketining struktura tavsifi keltirilgan.

UDP Paket Struktura

Maydon	Kattaligi	Tavsif
Source Port	16 bit	Jo‘natuvchi port raqami
Destination Port	16 bit	Qabul qiluvchi port raqami
Length	16 bit	UDP paketining umumiy uzunligi
Checksum	16 bit	Paketning to‘g‘riligini tekshiruvchi nazorat yig‘indisi
Data (Payload)	O‘zgaruvchan	Foydalanuvchi ma'lumotlari

UDP Paketining Asosiy Maydonlari

Source Port (Manba porti)

– Jo‘natuvchi qurilma yoki dasturdan tarmoq orqali yuborilayotgan ma'lumotning port raqami. – Ushbu port raqami qabul qiluvchi tomonidan javob xabarlarini jo‘natishda ishlatiladi. – Kattaligi: 16 bit, qiymat diapazoni: 0 – 65535.

Destination Port (Manzil porti)

– Ma'lumotni qabul qiladigan qurilma yoki dasturning port raqami. – Bu port raqami yordamida paket kerakli qabul qiluvchiga yetkaziladi. – Masalan, DNS uchun 53-port, DHCP uchun 67-port ishlatiladi.

Length (Uzunlik)

– UDP paketining umumiy uzunligini bildiradi. Bu qiymat boshqaruv qismlari (header) va foydalanuvchi ma'lumotlari (payload) uzunligini o‘z ichiga oladi. – Minimal uzunlik: 8 bayt (faqat boshqaruv maydonlari).

Checksum (Nazorat yig‘indisi)

– UDP paketining tarmoqli uzatish paytida buzilmaganligini tekshirish uchun ishlatiladi. – Jo‘natuvchi nazorat yig‘indisini hisoblab paketga qo‘shadi. Qabul qiluvchi paketni qabul qilgach, yig‘indini qayta hisoblaydi va u mos kelmasa, paketni bekor qiladi.

Data (Payload)

– UDP paketining foydalanuvchi tomonidan yuboriladigan ma'lumotlari. – Bu yerda xabar, fayl yoki boshqa tarmoq orqali uzatilayotgan ma'lumotlar joylashadi. – Ma'lumot hajmi tarmoqning MTU (Maximum Transmission Unit) o‘lchamiga bog‘liq.

UDP Paket Tuzilishining Vizual Ko‘rinishi

|---------------------------------------------------------------|
| Source Port (16 bit)            | Destination Port (16 bit)   |
|---------------------------------------------------------------|
| Length (16 bit)                 | Checksum (16 bit)           |
|---------------------------------------------------------------|
| Data (Payload)                                             |
|---------------------------------------------------------------|

UDP Paketining Ishlash Tizimi

UDP protokoli ulanish talab qilmasligi sababli paketlar tezroq uzatiladi. Quyida UDP orqali ma'lumot almashinuvi jarayoni keltirilgan:

1. Jo‘natish: Jo‘natuvchi qurilma UDP paketini yaratib, ma'lumotlar bilan to‘ldiradi va tarmoqqa yuboradi.

2. Yetkazib berish: Tarmoq orqali paket manzilga uzatiladi. Bunda paket tartibi, yetib borishi yoki yo‘qolganligi nazorat qilinmaydi.

3. Qabul qilish: Qabul qiluvchi qurilma UDP paketini oladi va undan foydalanuvchi ma'lumotlarini ajratib oladi.

UDP Protokolining Xususiyatlari

Xususiyat	Tavsif
Tezlik	UDP tez ishlaydi, chunki u ulanish o‘rnatmaydi va paketlarni tekshirmaydi.
Ishonchlilik	UDP paketlarning yetib borishi yoki yo‘qolganligi kafolatlanmaydi.
Qo‘llanilishi	UDP real vaqt xizmatlarida qo‘llanadi (masalan, video oqimlar, onlayn o‘yinlar, DNS).
Tartibni nazorat qilish	Paketlar tartibi saqlanmaydi, paketlar turli ketma-ketlikda yetib kelishi mumkin.

UDP Paket Hajmi

UDP paketining hajmi boshqaruv qismlari va foydalanuvchi ma'lumotlariga bog‘liq. Boshqaruv qismlarining uzunligi 8 bayt bo‘lib, quyidagi tarkibni o‘z ichiga oladi:

• Source Port (2 bayt)

• Destination Port (2 bayt)

• Length (2 bayt)

• Checksum (2 bayt)

Ma'lumotlar qismi tarmoqning MTU hajmiga bog‘liq bo‘lib, Ethernet tarmoqlarida odatda 1500 bayt.

UDP Paket Misoli

Misol uchun, DNS so‘rov paketi UDP orqali quyidagicha ko‘rinishga ega bo‘lishi mumkin:

1. Source Port: 49152 (jo‘natuvchi dasturning porti)

2. Destination Port: 53 (DNS server porti)

3. Length: 32 bayt (boshqaruv va foydalanuvchi ma'lumotlari)

4. Checksum: Paketning to‘g‘riligini tekshirish uchun hisoblangan qiymat.

5. Data (Payload): DNS so‘rov ma'lumotlari (masalan, google.com uchun IP manzil so‘rovi).

UDP va TCP Paketlarini Taqqoslash

Xususiyat	UDP	TCP
Protokol turi	Ulanishsiz	Ulanishga asoslangan
Tezlik	Yuqori	Nisbatan past
Ishonchlilik	Ishonchsiz (paket yo‘qolishi mumkin)	Ishonchli (paketlar ketma-ketligi va tasdiqlash mavjud)
Qo‘llanilishi	Ovozli qo‘ng‘iroqlar, o‘yinlar, DNS	Veb, fayl uzatish, elektron pochta
Paket struktura	Soddaroq, faqat asosiy boshqaruv maydonlari	Murakkabroq, ko‘plab boshqaruv ma'lumotlari mavjud

UDP paketining struktura tuzilishi tarmoq orqali tez va sodda ma'lumot uzatishni ta'minlaydi. Paketning soddaligi tufayli real vaqt xizmatlari (masalan, oqim video, ovozli qo‘ng‘iroqlar) uchun UDP ko‘p qo‘llaniladi. Biroq, paketlarning yetib borishi yoki yo‘qolishi kafolatlanmaydi, shuning uchun ishonchli uzatish talab qilinadigan xizmatlarda TCP afzal ko‘riladi.