C# Math (Matematika :)

C# dasturlash tilida matematik hisob-kitoblar qilish uchun System.Math sinfi ishlatiladi. Ushbu sinf ko‘plab statik metodlar va konstantalarni o‘z ichiga oladi, ular murakkab matematik hisob-kitoblarni osonlashtiradi.

Math Sinfi Xususiyatlari

• Statik sinf: Barcha metodlar va konstantalar statik bo‘lib, ularni obyekt yaratmasdan to‘g‘ridan-to‘g‘ri ishlatish mumkin.

• Maqsad: Matematik funksiyalarni bajarish (trigonometrik, logarifmik, quvvat, ildiz, va boshqalar).

Math Sinfi Konstantalari

Konstanta	Tavsifi	Qiymati
Math.PI	Pi sonining qiymati	3.14159265358979
Math.E	Euler soni (natural logarifm asosiy soni)	2.71828182845904

Misol:

using System;

class Program
{
    static void Main(string[] args)
    {
        Console.WriteLine($"Pi soni: {Math.PI}");
        Console.WriteLine($"Euler soni: {Math.E}");
    }
}

Natija:

Pi soni: 3.14159265358979
Euler soni: 2.71828182845904

Math Sinfi Metodlari

Math sinfi bir qator foydali matematik funksiyalarni o‘z ichiga oladi. Quyida ushbu funksiyalar toifalar bo‘yicha ajratilgan.

1. Matematik asosiy amallar

Metod	Tavsifi	Misol
Math.Abs(x)	Sonning modulini qaytaradi	Math.Abs(-5) = 5
Math.Ceiling(x)	Sonni yuqoriga yaxlitlaydi (eng yaqin butun son)	Math.Ceiling(2.3) = 3
Math.Floor(x)	Sonni pastga yaxlitlaydi (eng yaqin butun son)	Math.Floor(2.7) = 2
Math.Round(x)	Sonni yaxlitlaydi	Math.Round(2.5) = 3
Math.Max(x, y)	Ikki sonning kattasini qaytaradi	Math.Max(3, 7) = 7
Math.Min(x, y)	Ikki sonning kichigini qaytaradi	Math.Min(3, 7) = 3

Misol:

using System;

class Program
{
    static void Main(string[] args)
    {
        Console.WriteLine($"Abs(-5): {Math.Abs(-5)}");
        Console.WriteLine($"Ceiling(2.3): {Math.Ceiling(2.3)}");
        Console.WriteLine($"Floor(2.7): {Math.Floor(2.7)}");
        Console.WriteLine($"Round(2.5): {Math.Round(2.5)}");
        Console.WriteLine($"Max(3, 7): {Math.Max(3, 7)}");
        Console.WriteLine($"Min(3, 7): {Math.Min(3, 7)}");
    }
}

Natija:

Abs(-5): 5
Ceiling(2.3): 3
Floor(2.7): 2
Round(2.5): 3
Max(3, 7): 7
Min(3, 7): 3

2 Quvvat va ildiz funksiyalari

Metod	Tavsifi	Misol
Math.Pow(x, y)	Sonni berilgan darajaga ko‘taradi	Math.Pow(2, 3) = 8
Math.Sqrt(x)	Kvadrat ildizni qaytaradi	Math.Sqrt(16) = 4
Math.Cbrt(x)	Kub ildizni qaytaradi (C# 8.0 va keyin)	Math.Cbrt(27) = 3

Misol:

using System;

class Program
{
    static void Main(string[] args)
    {
        Console.WriteLine($"Pow(2, 3): {Math.Pow(2, 3)}");
        Console.WriteLine($"Sqrt(16): {Math.Sqrt(16)}");
    }
}

Natija:

Pow(2, 3): 8
Sqrt(16): 4

3 Logarifmik va eksponensial funksiyalar

Metod	Tavsifi	Misol
Math.Exp(x)	e^x qiymatini qaytaradi	Math.Exp(1) = 2.718...
Math.Log(x)	Natural logarifm (ln) hisoblaydi	Math.Log(10) = 2.302...
Math.Log10(x)	O‘nli logarifmni hisoblaydi	Math.Log10(100) = 2

Misol:

using System;

class Program
{
    static void Main(string[] args)
    {
        Console.WriteLine($"Exp(1): {Math.Exp(1)}");
        Console.WriteLine($"Log(10): {Math.Log(10)}");
        Console.WriteLine($"Log10(100): {Math.Log10(100)}");
    }
}

Natija:

Exp(1): 2.718281828459045
Log(10): 2.302585092994046
Log10(100): 2

4 Trigonometrik funksiyalar

Metod	Tavsifi	Misol
Math.Sin(x)	Radiandagi sinus qiymatini qaytaradi	Math.Sin(Math.PI / 2) = 1
Math.Cos(x)	Radiandagi kosinus qiymatini qaytaradi	Math.Cos(0) = 1
Math.Tan(x)	Radiandagi tangens qiymatini qaytaradi	Math.Tan(Math.PI / 4) = 1
Math.Asin(x)	Radiandagi arcsinus qiymatini qaytaradi	Math.Asin(1) = Math.PI / 2
Math.Acos(x)	Radiandagi arkkosinus qiymatini qaytaradi	Math.Acos(1) = 0
Math.Atan(x)	Radiandagi arktangens qiymatini qaytaradi	Math.Atan(1) = Math.PI / 4

Misol:

using System;

class Program
{
    static void Main(string[] args)
    {
        Console.WriteLine($"Sin(PI/2): {Math.Sin(Math.PI / 2)}");
        Console.WriteLine($"Cos(0): {Math.Cos(0)}");
        Console.WriteLine($"Tan(PI/4): {Math.Tan(Math.PI / 4)}");
    }
}

Natija:

Sin(PI/2): 1
Cos(0): 1
Tan(PI/4): 1

5 Tasodifiy sonlar

C# da Random sinfi tasodifiy sonlar yaratish uchun ishlatiladi.

Misol:

using System;

class Program
{
    static void Main(string[] args)
    {
        Random rand = new Random();

        Console.WriteLine($"Tasodifiy son: {rand.Next(1, 101)}"); // 1 dan 100 gacha tasodifiy son
    }
}

Natija (tasodifiy):

Tasodifiy son: 42

To‘liq Dastur Misoli

using System;

class Program
{
    static void Main(string[] args)
    {
        Console.WriteLine("Math Sinf Misollari:");
        Console.WriteLine($"PI qiymati: {Math.PI}");
        Console.WriteLine($"Abs(-10): {Math.Abs(-10)}");
        Console.WriteLine($"Ceiling(4.3): {Math.Ceiling(4.3)}");
        Console.WriteLine($"Floor(4.7): {Math.Floor(4.7)}");
        Console.WriteLine($"Pow(2, 3): {Math.Pow(2, 3)}");
        Console.WriteLine($"Sqrt(16): {Math.Sqrt(16)}");
        Console.WriteLine($"Sin(PI/2): {Math.Sin(Math.PI / 2)}");
        Console.WriteLine($"Log(10): {Math.Log(10)}");
        Console.WriteLine($"Random tasodifiy son: {new Random().Next(1, 101)}");
    }
}

Demak biz kurib chiqdik.

1. Math sinfi matematik hisob-kitoblarni amalga oshirish uchun ishlatiladi.

2. Asosiy imkoniyatlar: Arifmetik, logarifmik, trigonometrik va tasodifiy sonlar.

3. Statik bo‘lgani uchun obyekt yaratmasdan to‘g‘ridan-to‘g‘ri ishlatiladi.