3 - 4

Bashda massivlarni aylantirish uchun for va while sikllari qo‘llaniladi. Bu sikllar yordamida massivning har bir elementini o‘qish va ularga ishlov berish mumkin.

Massivni e'lon qilish

Massivlar Bashda quyidagicha e'lon qilinadi:

arr=("olma" "anor" "banan" "apelsin")

• arr – massiv nomi.

• Elementlar – massivda "olma", "anor", "banan", "apelsin" qiymatlari saqlanadi.

• Har bir element indeks orqali murojaat qilinadi, masalan:

  echo "${arr[0]}"  # Birinchi elementni chiqaradi ("olma")

Massiv elementlarini sikl orqali aylantirish

Massivning barcha elementlarini aylantirish uchun for yoki while siklidan foydalanish mumkin.

1 for sikli yordamida massivni aylantirish:

Kod:

#!/bin/bash

# Massivni yaratish
fruits=("olma" "anor" "banan" "apelsin")

# Har bir elementni sikl orqali o‘qish
for element in "${fruits[@]}"; do
    echo "Meva: $element"
done

Tushuntirish:

• for element in "${fruits[@]}" – fruits massivining barcha elementlarini navbat bilan o‘qiydi va har bir elementni element o‘zgaruvchisiga saqlaydi.

• ${fruits[@]} – Massivdagi barcha elementlar ro‘yxati.

• echo "Meva: $element" – Har bir elementni ekranga chiqaradi.

• Natijada quyidagi chiqish hosil bo‘ladi:

  Meva: olma
  Meva: anor
  Meva: banan
  Meva: apelsin

2 Indeks orqali massivni aylantirish:

Kod:

#!/bin/bash

# Massivni yaratish
fruits=("olma" "anor" "banan" "apelsin")

# Indeks yordamida sikl
for (( i=0; i<${#fruits[@]}; i++ )); do
    echo "Index $i: ${fruits[$i]}"
done

Tushuntirish:

• for (( i=0; i<${#fruits[@]}; i++ )) – Indekslangan for sikli.

  • i=0 – Indeks 0 dan boshlanadi.

  • ${#fruits[@]} – Massivdagi elementlar sonini bildiradi.

  • i++ – Har bir iteratsiyada indeks 1 ga oshiriladi.

• ${fruits[$i]} – i indeksdagi elementni o‘qib beradi.

• Natija quyidagicha bo‘ladi:

  Index 0: olma
  Index 1: anor
  Index 2: banan
  Index 3: apelsin

3 while sikli yordamida massivni aylantirish:

Kod:

#!/bin/bash

# Massivni yaratish
fruits=("olma" "anor" "banan" "apelsin")
i=0  # Indeksni noldan boshlaymiz

# While sikli orqali elementlarni o‘qish
while [ $i -lt ${#fruits[@]} ]; do
    echo "Element: ${fruits[$i]}"
    ((i++))  # Indeksni 1 ga oshiramiz
done

Tushuntirish:

• while [ $i -lt ${#fruits[@]} ] – while sikli sharti. Indeks (i) massiv elementlari sonidan kichik bo‘lsa, sikl davom etadi.

• ${fruits[$i]} – Indeks bo‘yicha elementni o‘qiydi.

• ((i++)) – Indeksni 1 ga oshiradi.

• Natijada quyidagi natija olinadi:

  Element: olma
  Element: anor
  Element: banan
  Element: apelsin

10.4. For siklidan raqamlar ustida foydalanish (Using For Loop to Iterate Over Numbers)

Bashda for sikli yordamida raqamlar oralig‘ida operatsiyalarni bajarish mumkin. Raqamlar bilan ishlaydigan sikl odatda C uslubidagi sintaksisdan foydalanadi.

Raqamlar oralig‘ida for siklini ishlatish:

Kod:

#!/bin/bash

# 1 dan 5 gacha bo‘lgan raqamlarni chiqarish
for (( i=1; i<=5; i++ )); do
    echo "Raqam: $i"
done

Tushuntirish:

• for (( i=1; i<=5; i++ )) – C uslubidagi for sikli.

  • i=1 – Raqamlar 1 dan boshlanadi.

  • i<=5 – Raqamlar 5 ga teng yoki undan kichik bo‘lsa, sikl davom etadi.

  • i++ – Har bir iteratsiyada i qiymati 1 ga oshiriladi.

• echo "Raqam: $i" – Har bir iteratsiyada i qiymatini ekranga chiqaradi.

• Natijada quyidagi chiqish hosil bo‘ladi:

  Raqam: 1
  Raqam: 2
  Raqam: 3
  Raqam: 4
  Raqam: 5

Berilgan raqamlar oralig‘ida harakat qilish:

Kod:

#!/bin/bash

# 10 dan 50 gacha 10 qadam bilan raqamlarni chiqarish
for (( i=10; i<=50; i+=10 )); do
    echo "Raqam: $i"
done

Tushuntirish:

• i=10 – Sikl 10 dan boshlanadi.

• i<=50 – Raqamlar 50 ga teng yoki undan kichik bo‘lsa, sikl davom etadi.

• i+=10 – Har bir iteratsiyada i qiymati 10 ga oshiriladi.

• Natijada quyidagi chiqish hosil bo‘ladi:

  Raqam: 10
  Raqam: 20
  Raqam: 30
  Raqam: 40
  Raqam: 50

Massivlar va raqamlar bilan birga ishlash:

Kod:

#!/bin/bash

# Massiv va indekslar yordamida ishlash
numbers=(10 20 30 40 50)

for (( i=0; i<${#numbers[@]}; i++ )); do
    echo "Index $i: ${numbers[$i]}"
done

Tushuntirish:

• ${#numbers[@]} – Massivdagi elementlar soni.

• ${numbers[$i]} – Indeks orqali massiv elementiga murojaat.

• Sikl indeksni navbat bilan oshirib, barcha elementlarni ekranga chiqaradi.

Xulosa:

• Massivlar bilan ishlashda sikllar yordamida har bir elementga ishlov berish mumkin.

• Raqamlar bilan sikllar oson boshqariladi va berilgan oralig‘ida operatsiyalarni bajarish uchun juda qulay.

• for va while sikllaridan foydalanish Bash skriptlarini samarali va qulay qilishga yordam beradi.