Uptime va ishlash davomiyligini kuzatish (uptime, dmesg).
Linux tizimida tizimning ish vaqti, ishlash davomiyligi, va resurslar haqidagi ma’lumotlarni kuzatish uchun bir nechta buyruq va vositalar mavjud. Bu vositalar tizim barqarorligini tahlil qilishda, muammolarni aniqlashda va monitoring qilishda juda muhimdir. Quyida uptime va dmesg vositalarini batafsil ko‘rib chiqamiz.
uptime buyrug‘i
uptime buyrug‘iBu buyruq tizimning qancha vaqtdan beri uzluksiz ishlayotganini, faol foydalanuvchilar sonini va tizim yukini ko‘rsatadi.
Ishlatilishi:
Natijaning izohi:
Misol uchun, quyidagi natijani olaylik:
Bu yerda:
13:45:01 – Hozirgi tizim vaqti.
up 10 days, 4:21 – Tizim uzluksiz 10 kun va 4 soat 21 daqiqa davomida ishlayotganini bildiradi.
3 users – Hozirda tizimga ulanib turgan foydalanuvchilar soni.
load average – Tizimning o‘rtacha yuklanishi, 1, 5 va 15 daqiqa davomida olingan qiymatlar (mos ravishda 0.15, 0.30, 0.20).
Tizim yuklanishi (Load Average) haqida batafsil:
Yuklanish qiymatlari tizimdagi barcha jarayonlar soni va protsessor yadrolari soniga nisbatan hisoblanadi.
Agar qiymat 1.00 bo‘lsa, bu bitta protsessor yadro to‘liq band ekanligini anglatadi.
Agar tizimda ko‘p yadroli protsessor mavjud bo‘lsa (masalan, 4 yadro), 4.00 yuklanish maksimal ish yuki hisoblanadi.
Qo‘shimcha opsiyalar:
uptime -p: Tizimning qancha vaqtdan beri ishlayotganini faqatgina sodda formatda ko‘rsatadi.uptime -s: Tizim ishga tushirilgan vaqtni ko‘rsatadi.
dmesg buyrug‘i
dmesg buyrug‘idmesg buyrug‘i tizimning ishga tushirish jarayonida va ishlash davomida yuzaga kelgan yadroning (kernel) loglarini ko‘rsatadi. Ushbu loglar tizimda yuzaga kelgan xatoliklar, qurilmalar holati va boshqa jarayonlar haqida ma’lumot beradi.
Ishlatilishi:
Natija:
dmesg tomonidan qaytarilgan natija juda uzun bo‘lishi mumkin va u tizimning eng so‘nggi hodisalarini aks ettiradi. Masalan:
Bu yerda:
[vaqt] – Har bir satr boshida berilgan raqam, bu voqeaning tizim ishga tushgandan keyingi vaqtini bildiradi.
Log yozuvlarida har xil tizim komponentlari va qurilmalar haqida ma’lumotlar keltiriladi (masalan,
eth0tarmoq interfeysi).
Asosiy ishlatiladigan opsiyalar:
dmesg | less: Loglarni sahifalab ko‘rish.dmesg | grep error: Loglardan faqat xato (error) xabarlarini ajratib ko‘rsatadi.dmesg -T: Vaqt belgilari inson o‘qishi uchun qulay formatda ko‘rsatiladi.
Loglarni filtr qilish va saqlash:
dmesg loglarini tahlil qilish uchun filtr va yo‘naltirishlardan foydalanish mumkin:
Bu buyruq dmesg natijasini /var/log/dmesg.log fayliga saqlaydi.
Tizimning umumiy monitoring vositalari
uptime va dmesg buyrug‘idan tashqari boshqa foydali monitoring vositalari ham mavjud:
top– Real vaqt rejimida tizim yuklanishi, jarayonlar va resurslar holatini kuzatadi.htop–topning interaktiv va ko‘rkamroq versiyasi. Uni ishlatishdan oldin o‘rnatish kerak:journalctl– Tizimning kengroq loglarini ko‘rish va filtr qilish uchun ishlatiladi.who– Hozirda tizimga ulanib turgan foydalanuvchilar haqida ma’lumot beradi.free -h– Tizimning operativ xotira holatini ko‘rsatadi.
Real holatni kuzatishda amaliy misol
Masalan, agar tizim sekinlashayotgan bo‘lsa yoki resurslar ortiqcha yuklangan bo‘lsa, quyidagi buyruqlar orqali diagnostika qilishingiz mumkin:
uptimeorqali tizimning hozirgi yuklanishini tekshiring.dmesgorqali yadro darajasida yuzaga kelgan xatolarni qidiring.topyokihtopyordamida qaysi jarayonlar ko‘p resurslarni egallayotganini aniqlang.journalctlorqali tizim loglarini chuqurroq tahlil qiling.
Xulosa
Linux tizimida uptime va ishlash davomiyligini kuzatish vositalari tizim barqarorligini ta’minlashda muhim rol o‘ynaydi. uptime tizimning umumiy holatini va ish davomiyligini ko‘rsatsa, dmesg tizimdagi texnik hodisalar haqida batafsil ma’lumot beradi. Ushbu buyruqlarni muntazam ravishda ishlatish va monitoring qilish orqali tizimni optimal holatda ushlab turishingiz mumkin.
Last updated