NASM Assembler uchun to'liq qo'llanma (Linux tizimida) Sozlash

1 NASM ni o‘rnatish

NASM assemblerini Linux operatsion tizimiga o'rnatish uchun quyidagi buyruqni kiriting. Bu buyruqlar Debian/Ubuntu kabi tarqatmalarda ishlaydi:

sudo apt-get update
sudo apt-get install nasm

Agar sizda RedHat/CentOS, Fedora, yoki Arch Linux ishlatilayotgan bo‘lsa, quyidagi mos buyruqlarni kiriting:

• RedHat/CentOS:

  sudo yum install nasm

• Fedora:

  sudo dnf install nasm

• Arch Linux:

  sudo pacman -S nasm

O‘rnatilgan NASM versiyasini tekshirish uchun:

nasm -v

Agar NASM muvaffaqiyatli o‘rnatilgan bo‘lsa, versiya raqami ko‘rsatiladi.

2 NASM yordamida dastur yozish va kompilyatsiya qilish

NASM yordamida oddiy assembler kodini yozish va tuzish jarayoni quyidagicha:

2 Oddiy dastur yozish: "Hello, World!"

Bu oddiy dastur ekranga "Hello, World!" matnini chiqaradi. Yangi .asm fayl yaratish uchun terminalda quyidagi buyruqni kiriting:

nano hello.asm

Yangi ochilgan faylga quyidagi assembler kodini yozing:

section .data
    msg db 'Hello, World!', 0   ; Xabar, null bilan tugaydi

section .text
    global _start               ; Kirish nuqtasi

_start:
    ; write(1, msg, 13)
    mov eax, 4                  ; write tizim chaqiruvini tanlash
    mov ebx, 1                  ; stdout oqimiga yozish
    mov ecx, msg                ; chiqariladigan xabar manzili
    mov edx, 13                 ; xabar uzunligi
    int 0x80                    ; tizim chaqiruvini bajarish

    ; exit(0)
    mov eax, 1                  ; exit tizim chaqiruvini tanlash
    xor ebx, ebx                ; chiqish kodi 0
    int 0x80                    ; tizim chaqiruvini bajarish

Bu kod yozilgandan so‘ng faylni saqlang va chiqib ketish uchun CTRL + O, so'ng CTRL + X buyrug'idan foydalaning.

2 Assembler kodni tuzish

NASM yordamida bu faylni obyekt faylga aylantirish uchun quyidagi buyruqni kiriting:

nasm -f elf64 hello.asm -o hello.o

Bu yerda:

• -f elf64 — 64-bit Linux uchun ELF formatida tuzishni ko‘rsatadi.

• hello.asm — assembler faylning nomi.

• -o hello.o — obyekt faylning chiqish nomi.

Obyekt faylni bog‘lash (linking)

Yaratilgan hello.o faylni bog‘lovchi (linker) yordamida bajariladigan dasturga aylantirish kerak. Buning uchun quyidagi buyruqni ishlating:

ld hello.o -o hello

Bu buyruq hello.o obyekt faylni bajariladigan hello nomli dasturga aylantiradi.

Dasturga bajarilish huquqini berish

Yaratilgan dasturga bajarilish huquqini berish kerak, chunki Linux tizimida fayllar odatda bajarilish huquqiga ega emas. Quyidagi buyruq yordamida huquq bering:

chmod +x hello

Dastur ishga tushirish

Bajariladigan faylga huquq berilgandan so‘ng, dasturni ishga tushirish uchun quyidagi buyruqni kiriting:

./hello

Agar hammasi to‘g‘ri bo‘lsa, terminalda "Hello, World !" xabari chiqadi.

3 NASM da arifmetik operatsiyalar

Assembler kodda arifmetik operatsiyalar bajarish uchun add, sub, mul, va div buyruqlari ishlatiladi. Quyida oddiy misollar keltirilgan:

Qo‘shish va ayirish:

section .text
    global _start

_start:
    ; 5 + 3
    mov eax, 5                 ; eax = 5
    add eax, 3                 ; eax = eax + 3

    ; 10 - 4
    mov ebx, 10                ; ebx = 10
    sub ebx, 4                 ; ebx = ebx - 4

    ; exit(0)
    mov eax, 1
    xor ebx, ebx
    int 0x80

Ko‘paytirish va bo‘lish:

section .text
    global _start

_start:
    ; Ko‘paytirish
    mov eax, 6                 ; eax = 6
    mov ebx, 7                 ; ebx = 7
    mul ebx                    ; eax = eax * ebx

    ; Bo‘lish
    mov eax, 20                ; eax = 20
    mov ebx, 4                 ; ebx = 4
    div ebx                    ; eax = eax / ebx

    ; exit(0)
    mov eax, 1
    xor ebx, ebx
    int 0x80

4 Tizim chaqiruvlari bilan ishlash (System Calls)

Linux operatsion tizimida NASM yordamida tizim chaqiruvlari orqali fayllar bilan ishlash, xabarlar chiqarish va boshqa operatsiyalarni bajarish mumkin. Quyida ba'zi muhim tizim chaqiruvlari ro‘yxati:

Tizim chaqiruvi	Raqam	Parametrlar	Tavsif
sys_read	3	fd, buf, len	Fayldan o‘qish
sys_write	4	fd, buf, len	Faylga yozish
sys_exit	1	exit_code	Dasturdan chiqish

Misol – sys_read va sys_write tizim chaqiruvlari:

Quyidagi dastur foydalanuvchidan ma'lumotni kiritadi va keyin uni ekranga chiqaradi:

section .bss
    buffer resb 64             ; 64 baytli bo‘sh joy ajratamiz

section .text
    global _start

_start:
    ; sys_read(0, buffer, 64)
    mov eax, 3                 ; sys_read tizim chaqiruvi
    mov ebx, 0                 ; stdin oqimidan o‘qish
    mov ecx, buffer            ; ma'lumotni bufferga o‘qish
    mov edx, 64                ; 64 baytni o‘qish
    int 0x80                   ; tizim chaqiruvini bajarish

    ; sys_write(1, buffer, 64)
    mov eax, 4                 ; sys_write tizim chaqiruvi
    mov ebx, 1                 ; stdout oqimiga yozish
    mov ecx, buffer            ; yoziladigan ma'lumot manzili
    mov edx, 64                ; 64 baytni yozish
    int 0x80                   ; tizim chaqiruvini bajarish

    ; exit(0)
    mov eax, 1                 ; sys_exit tizim chaqiruvi
    xor ebx, ebx               ; chiqish kodi 0
    int 0x80                   ; tizim chaqiruvini bajarish

Dastur sizdan ma'lumot kiritishni talab qiladi va keyin shu ma'lumotni ekranga qaytaradi.

5. Xatolarni bartaraf etish

Xatolik 1: ./hello: permission denied

Bu xatolik faylga bajarilish huquqi berilmaganligini bildiradi. Faylga bajarilish huquqini berish uchun:

chmod +x hello

Xatolik 2: ld: cannot find hello.o: No such file or directory

Bu xatolik hello.o obyekt faylni topa olmaganingizni bildiradi. hello.asm faylni tuzib hello.o faylni yaratganingizga ishonch hosil qiling:

nasm -f elf64 hello.asm -o hello.o

Keyin obyekt faylni ld orqali bog‘lang:

ld hello.o -o hello

Xatolik 3: hello.asm: fatal: will not overwrite input file

Bu xatolik input va output fayl nomlarining bir xil bo‘lishi sababli paydo bo‘ladi. -o orqali turli nomdagi obyekt faylni yaratishingiz kerak.

Xulosa

NASM assembler tili orqali Linux operatsion tizimida to‘g‘ridan-to‘g‘ri apparat darajasida ishlashni o‘rganish mumkin. Yuqoridagi qadamlar yordamida siz NASM assemblerda oddiy dasturlar yaratishni, tizim chaqiruvlari bilan ishlashni, va Linuxda to‘liq ishchi dasturlar yaratishni o‘rganasiz.

Bu rasimda biz boshqa fayil ko'rinishida ko'rsatib o'tganmiz !