C# FOR LOOP

1 For loop nima?

C# dasturlash tilida for loop (sikl) takrorlanuvchi jarayonlarni boshqarish va kodni sodda hamda samarali yozish uchun ishlatiladi. U odatda ma’lum bir miqdorda yoki chegaralangan holatlarda takrorlash kerak bo‘lganda ishlatiladi.

for loop quyidagi holatlarda ishlatiladi:

• Takrorlash soni oldindan ma’lum bo‘lsa.

• Bir xil jarayonni ma’lum miqdorda bajarish kerak bo‘lsa.

2 For loop ning umumiy sintaksisi

for (boshlang‘ich; shart; yangilanish)
{
    // Bajariladigan kod
}

Sintaksisning qismlari:

1. boshlang‘ich: O‘zgaruvchini boshlang‘ich qiymatini aniqlaydi. Bu faqat sikl birinchi marta ishlaganda bajariladi.

2. shart: Har bir iteratsiya (takrorlash) oldidan tekshiriladi. Agar shart true bo‘lsa, sikl ichidagi kod bajariladi.

3. yangilanish: Har bir iteratsiyadan keyin bajariladi. Bu odatda o‘zgaruvchini o‘zgartirish uchun ishlatiladi (masalan, inkrement yoki dekrement).

3 Oddiy misol

Quyida 1 dan 5 gacha bo‘lgan sonlarni konsolga chiqaruvchi for loop misoli keltirilgan:

for (int i = 1; i <= 5; i++)
{
    Console.WriteLine(i);
}

Tushuntirish:

• int i = 1;: O‘zgaruvchi i ni 1 ga teng qilib belgilaydi.

• i <= 5;: Har bir iteratsiyadan oldin i qiymati 5 dan kichik yoki teng ekanligi tekshiriladi.

• i++: Har bir iteratsiyadan keyin i qiymati 1 ga oshiriladi.

• Console.WriteLine(i);: Har bir iteratsiyada i ning qiymati konsolga chiqariladi.

Natija:

1
2
3
4
5

4 For loop va teskari hisoblash

For loopni kamayish tartibida ham yozish mumkin. Quyida 5 dan 1 gacha bo‘lgan sonlarni chiqarish misoli:

for (int i = 5; i >= 1; i--)
{
    Console.WriteLine(i);
}

Tushuntirish:

• int i = 5;: O‘zgaruvchi i ni 5 ga teng qilib belgilaydi.

• i >= 1;: Har bir iteratsiyadan oldin i qiymati 1 dan katta yoki teng ekanligi tekshiriladi.

• i--: Har bir iteratsiyadan keyin i qiymati 1 ga kamayadi.

Natija:

5
4
3
2
1

5 Bir nechta o‘zgaruvchi bilan for loop

For loopda bir nechta o‘zgaruvchidan foydalanish ham mumkin. Quyida misol keltirilgan:

for (int i = 1, j = 10; i <= 5; i++, j--)
{
    Console.WriteLine($"i: {i}, j: {j}");
}

Tushuntirish:

• i va j o‘zgaruvchilari bir vaqtda boshlang‘ich qiymatga ega bo‘ladi.

• Har bir iteratsiyada i 1 ga oshadi, j esa 1 ga kamayadi.

Natija:

i: 1, j: 10
i: 2, j: 9
i: 3, j: 8
i: 4, j: 7
i: 5, j: 6

6 Ichma-ich for loop (Nested For Loop)

Bir for loop ichida boshqa bir for loop ishlatilsa, bu ichma-ich for loop deb ataladi. Quyidagi misolda matritsa hosil qilish ko‘rsatilgan:

for (int i = 1; i <= 3; i++)
{
    for (int j = 1; j <= 3; j++)
    {
        Console.WriteLine($"i: {i}, j: {j}");
    }
}

Tushuntirish:

• Tashqi sikl (i) 3 marta ishlaydi.

• Ichki sikl (j) har bir tashqi sikl iteratsiyasi uchun 3 marta ishlaydi.

Natija:

i: 1, j: 1
i: 1, j: 2
i: 1, j: 3
i: 2, j: 1
i: 2, j: 2
i: 2, j: 3
i: 3, j: 1
i: 3, j: 2
i: 3, j: 3

7 For loop yordamida massiv bilan ishlash

Massiv elementlarini for loop yordamida o‘qish va chiqarish juda qulay.

int[] sonlar = { 10, 20, 30, 40, 50 };

for (int i = 0; i < sonlar.Length; i++)
{
    Console.WriteLine(sonlar[i]);
}

Tushuntirish:

• sonlar.Length: Massivdagi elementlar sonini qaytaradi.

• Har bir iteratsiyada massivning i-indeksdagi elementi chiqariladi.

Natija:

10
20
30
40
50

8 For loopda break va continue

• break: Sikldan chiqish uchun ishlatiladi.

• continue: Hozirgi iteratsiyani o‘tkazib yuborib, keyingisiga o‘tadi.

Misol: Break

for (int i = 1; i <= 10; i++)
{
    if (i == 5)
    {
        break;
    }
    Console.WriteLine(i);
}

Natija:

1
2
3
4

Misol: Continue

for (int i = 1; i <= 10; i++)
{
    if (i % 2 == 0)
    {
        continue;
    }
    Console.WriteLine(i);
}

Natija:

1
3
5
7
9

9 For loopni Fibonacci qatorini chiqarish uchun ishlatish

int old = 0, current = 1;
Console.Write($"{old} {current} ");

for (int i = 2; i < 10; i++)
{
    int next = old + current;
    Console.Write(next + " ");
    old = current;
    current = next;
}

Natija:

0 1 1 2 3 5 8 13 21 34

Xulosa

• for loop takrorlash jarayonlarini boshqarish uchun kuchli vositadir.

• U shartni qat‘iy tekshirish va qadamni aniq belgilash imkonini beradi.

• Murakkab vazifalar, massivlar va matritsalar bilan ishlashda qulaylik yaratadi.

• Doimiy optimallashtirish va noto‘g‘ri shartlardan qochish siklni samarali qilish uchun muhimdir.