C# If...Else Shartlari

C# dasturlash tilida if...else konstruksiyasi shartlarni tekshirish va dastur oqimini boshqarish uchun ishlatiladi. Bu konstruktsiyalar yordamida dasturni turli sharoitlarga mos ravishda yo‘naltirish mumkin.

1 if (Agar) Sharti

if — bu shartni tekshirish va shart bajarilgan holda kodni bajarish uchun ishlatiladi. Agar shart true (rost) bo‘lsa, if ichidagi kod bajariladi.

Nazariy Sintaksis:

if (shart)
{
    // Shart true bo‘lsa bajariladigan kod
}

Misol:

int yosh = 20;

if (yosh >= 18)
{
    Console.WriteLine("Siz kattalarsiz.");
}

Izoh: Agar yosh o‘zgaruvchisi 18 yoki undan katta bo‘lsa, "Siz kattalarsiz" xabari chiqariladi.

2 else (Aks Holda) Sharti

else — agar if sharti false (yolg‘on) bo‘lsa, else ichidagi kod bajariladi.

Nazariy Sintaksis:

if (shart)
{
    // Shart true bo‘lsa bajariladigan kod
}
else
{
    // Shart false bo‘lsa bajariladigan kod
}

Misol:

int yosh = 16;

if (yosh >= 18)
{
    Console.WriteLine("Siz kattalarsiz.");
}
else
{
    Console.WriteLine("Siz hali voyaga yetmagansiz.");
}

Natija:

Siz hali voyaga yetmagansiz.

else if (Qo‘shimcha Shartlar)

else if bir nechta shartlarni ketma-ket tekshirish uchun ishlatiladi. Birinchi if yoki else if sharti true bo‘lsa, keyingi shartlar tekshirilmaydi.

Nazariy Sintaksis:

if (shart1)
{
    // Agar shart1 true bo‘lsa
}
else if (shart2)
{
    // Agar shart2 true bo‘lsa
}
else
{
    // Agar yuqoridagi shartlarning barchasi false bo‘lsa
}

Misol:

int ball = 75;

if (ball >= 90)
{
    Console.WriteLine("Sizning baho: A");
}
else if (ball >= 80)
{
    Console.WriteLine("Sizning baho: B");
}
else if (ball >= 70)
{
    Console.WriteLine("Sizning baho: C");
}
else
{
    Console.WriteLine("Sizning baho: F");
}

Natija:

Sizning baho: C

Izoh: Ball 75 bo‘lgani uchun birinchi ikkita shart false bo‘ladi, va else if (ball >= 70) sharti true bo‘lgani uchun "C" bahosi chiqariladi.

4 Short-hand if...else (Ternary Operator)

C# da ternary operator yordamida qisqa if...else konstruksiyasi yozilishi mumkin. Bu bir qator kodda shartni tekshirish va qiymat qaytarish imkonini beradi.

Nazariy Sintaksis:

o‘zgaruvchi = (shart) ? trueQiymat : falseQiymat;

Misol:

int yosh = 20;
string natija = (yosh >= 18) ? "Kattalarsiz" : "Voyaga yetmagansiz";
Console.WriteLine(natija);

Natija:

Kattalarsiz

Izoh: Agar yosh >= 18 sharti true bo‘lsa, "Kattalarsiz" qiymati natija o‘zgaruvchisiga tayinlanadi, aks holda "Voyaga yetmagansiz" tayinlanadi.

If...Else Konstruktsiyasi Ishlash Tizimi

1. if bloki: Har doim birinchi tekshiriladi. Agar shart true bo‘lsa, shu blok bajariladi va keyingi bloklar ishlamaydi.

2. else if bloklari: Agar birinchi shart false bo‘lsa, ketma-ket boshqa shartlar tekshiriladi.

3. else bloki: Agar barcha if va else if shartlari false bo‘lsa, else bloki bajariladi.

To‘liq Misol:

int yosh = 25;

if (yosh < 18)
{
    Console.WriteLine("Siz voyaga yetmagansiz.");
}
else if (yosh >= 18 && yosh < 30)
{
    Console.WriteLine("Siz yoshsiz.");
}
else
{
    Console.WriteLine("Siz kattalarsiz.");
}

Natija:

Siz yoshsiz.

Izoh:

• yosh 25 bo‘lgani uchun birinchi shart false.

• Ikkinchi shart (yosh >= 18 && yosh < 30) true bo‘lgani uchun "Siz yoshsiz." xabari chiqariladi.

5 Nested If (Ichma-Ich If Shartlari)

C# da bir if bloki ichida yana boshqa if shartlarini yozish mumkin.

Nazariy Sintaksis:

if (shart1)
{
    if (shart2)
    {
        // Shart1 va shart2 true bo‘lsa
    }
}

Misol:

int yosh = 20;
bool hujjat = true;

if (yosh >= 18)
{
    if (hujjat)
    {
        Console.WriteLine("Siz haydovchilik guvohnomasiga murojaat qilishingiz mumkin.");
    }
    else
    {
        Console.WriteLine("Hujjatlaringizni tayyorlang.");
    }
}
else
{
    Console.WriteLine("Siz voyaga yetmagansiz.");
}

Natija:

Siz haydovchilik guvohnomasiga murojaat qilishingiz mumkin.

6 Amaliy Masalalar

Masala 1: Sonning juft yoki toqligini aniqlash

int son = 8;

if (son % 2 == 0)
{
    Console.WriteLine("Bu juft son.");
}
else
{
    Console.WriteLine("Bu toq son.");
}

Natija:

Bu juft son.

Masala 2: Foydalanuvchi bahosini tekshirish

int ball = 85;

if (ball >= 90)
{
    Console.WriteLine("A'lo");
}
else if (ball >= 75)
{
    Console.WriteLine("Yaxshi");
}
else if (ball >= 50)
{
    Console.WriteLine("Qoniqarli");
}
else
{
    Console.WriteLine("Qoniqarsiz");
}

Natija:

Yaxshi

Masala 3: Foydalanuvchi yoshiga qarab xabar chiqarish

int yosh = 16;

string xabar = (yosh >= 18) ? "Kattalarsiz" : "Voyaga yetmagansiz";
Console.WriteLine(xabar);

Natija:

Voyaga yetmagansiz

Xulosa

1. if — shartni tekshiradi va agar true bo‘lsa, bajariladi.

2. else — agar if false bo‘lsa, bajariladi.

3. else if — bir nechta shartlarni ketma-ket tekshirish uchun ishlatiladi.

4. Short-hand if (ternary operator) — qisqa shartni tekshirish va natija qaytarish uchun.

5. Nested if — bir if ichida boshqa if larni ishlatish imkoniyati.

C# da if...else konstruksiyasi yordamida dasturlarni moslashuvchan va interaktiv qilish mumkin.