4-6

7.4. BASH_ALIASES – Bash ichidagi massiv (The BASH_ALIASES is an internal bash assoc array)

Bashda BASH_ALIASES nomli maxsus ichki assotsiativ massiv mavjud. Ushbu massiv barcha aliaslarni saqlaydi va ularni boshqarishga imkon beradi. BASH_ALIASES orqali siz aliaslarni dinamik ravishda yaratishingiz, o‘zgartirishingiz yoki o‘chirishingiz mumkin.

Nazariy tushuntirish:

• BASH_ALIASES – bu bash ichida mavjud bo‘lgan barcha aliaslarni saqlovchi maxsus massiv.

• Ushbu massivda har bir alias o‘zining nomi va qiymatiga ega.

• Aliaslar kalit (nom) va qiymat (buyruq) juftligi shaklida saqlanadi.

Amaliy misollar:

1. Aliaslarni ko‘rish:

   declare -p BASH_ALIASES

   Bu buyruq barcha mavjud aliaslarni ko‘rsatadi.

2. Aliasni qo‘lda yaratish:

   BASH_ALIASES["ll"]="ls -la"

   Bu orqali ll aliasi yaratiladi va u ls -la buyrug‘iga bog‘lanadi.

3. Alias qiymatini ko‘rish:

   echo ${BASH_ALIASES["ll"]}

   Bu buyruq ll aliasining qiymatini ko‘rsatadi (ls -la).

4. Aliasni o‘chirish:

   unset BASH_ALIASES["ll"]

Foydali jihatlar:

• BASH_ALIASES massiviga to‘g‘ridan-to‘g‘ri murojaat qilish orqali aliaslarni boshqarish jarayonlari avtomatlashtirilishi mumkin.

7.5. Aliasni kengaytirish (Expand alias)

Bashda alias orqali ishlatadigan buyruqning to‘liq ko‘rinishini ko‘rish aliasni kengaytirish deb ataladi. Bu, ayniqsa, biror aliasning qaysi buyruqqa bog‘langanligini tekshirishda yoki tahlil qilishda foydali.

Nazariy tushuntirish:

• Bash aliaslari avtomatik kengayadi, ya’ni alias nomini kiritganingizda u bilan bog‘liq buyruq bajariladi.

• Biroq, aliasni kengaytirilgan shaklda ko‘rish uchun bir nechta vositalardan foydalanish mumkin.

Amaliy misollar:

1. Alias qiymatini ko‘rsatish:

   alias ll

   Natija:

   alias ll='ls -la'

2. type buyrug‘idan foydalanish:

   type ll

   Bu buyruq ll aliasining kengaytirilgan ko‘rinishini ko‘rsatadi.

3. Aliasni qo‘lda kengaytirish: Agar buyruqni qo‘lda kengaytirib ko‘rishni istasangiz, alias nomini qo‘l bilan yozish yoki teskari qiya chiziq (\) bilan boshlashingiz mumkin.

   \ll

4. Aliasni buyruqlar ketma-ketligida kengaytirish:

   echo "Alias kengaytirilmoqda:"; ll

Foydali parametrlar:

• alias – Aliasning kengaytirilgan ko‘rinishini ko‘rsatadi.

• type – Alias yoki buyruq haqida batafsil ma'lumot beradi.

7.6. Barcha aliaslarni ko‘rsatish (List all Aliases)

Bash tizimida mavjud bo‘lgan barcha aliaslarni ko‘rish uchun maxsus buyruqdan foydalaniladi. Bu yordamida siz mavjud aliaslarni boshqarish, tahlil qilish va yangi aliaslarni yaratishda yordam olishingiz mumkin.

Nazariy tushuntirish:

• Aliaslar joriy sessiyada ishlatiladigan ko‘plab qisqa buyruqlarni o‘z ichiga olishi mumkin.

• Barcha aliaslarni ko‘rsatish orqali siz qaysi buyruqlar alias sifatida saqlanganligini bilib olasiz.

Amaliy misollar:

1. Oddiy alias ro‘yxatini ko‘rsatish:

   alias

   Bu buyruq joriy sessiyada mavjud barcha aliaslarni ko‘rsatadi.

2. Muayyan aliasni ko‘rsatish:

   alias ll

   Bu buyruq faqat ll aliasini va uning qiymatini ko‘rsatadi.

3. Bash konfiguratsiya faylida aliaslarni qidirish:

   cat ~/.bashrc | grep alias

   Bu buyruq .bashrc faylida saqlangan aliaslarni qidirib topadi.

4. Barcha aliaslarni faylga yozish:

   alias > aliases.txt

   Bu buyruq barcha aliaslarni aliases.txt fayliga yozib qo‘yadi.

Xulosa:

• BASH_ALIASES maxsus massiv orqali barcha aliaslarni boshqarish va avtomatlashtirish mumkin.

• Aliasni kengaytirish orqali buyruqning to‘liq ko‘rinishini ko‘rish tahlil va diagnostika uchun muhim.

• Barcha aliaslarni ko‘rsatish buyruqlar ro‘yxatini to‘liq nazorat qilish va sozlamalarni tekshirish imkonini beradi.