C# MULTIDIMENSIONAL ARRAYS

C# dasturlash tilida ko‘p o‘lchovli massivlar (multidimensional arrays) bir nechta qator va ustunlardan tashkil topgan ma’lumotlar to‘plamini saqlash uchun ishlatiladi. Bu massivlar matritsalar, jadvallar yoki boshqa ikki yoki undan ko‘p o‘lchovli ma’lumotlarni boshqarishda juda qulaydir.

Ko‘p o‘lchovli massivning asosiy turlari:

1. Ikki o‘lchovli massivlar (2D Arrays)

2. Jagged massivlar (Jagged Arrays)

Ikki o‘lchovli massivlar

Nazariy tushuncha

Ikki o‘lchovli massiv - bu qatordan va ustundan tashkil topgan massiv. Uni matritsa ko‘rinishida tasavvur qilish mumkin.

Ikki o‘lchovli massivni e’lon qilish

int[,] matritsa = new int[3, 3];

Yuqoridagi kodda:

• int[,] ikki o‘lchovli massivni bildiradi.

• new int[3, 3] massivning 3 qatordan va 3 ustundan iborat ekanligini bildiradi.

Elementlarni o‘rnatish va o‘qish

int[,] matritsa = new int[2, 3];

// Elementlarni o‘rnatish
matritsa[0, 0] = 1;
matritsa[0, 1] = 2;
matritsa[0, 2] = 3;
matritsa[1, 0] = 4;
matritsa[1, 1] = 5;
matritsa[1, 2] = 6;

// Elementlarni chiqarish
for (int i = 0; i < 2; i++)
{
    for (int j = 0; j < 3; j++)
    {
        Console.Write(matritsa[i, j] + " ");
    }
    Console.WriteLine();
}

Chiqish:

1 2 3 
4 5 6 

Tushuntirish

• matritsa[0, 0] - birinchi qatordagi birinchi element.

• matritsa[1, 2] - ikkinchi qatordagi uchinchi element.

• Tashqi for loop qatorlarni, ichki for loop ustunlarni boshqaradi.

Jagged massivlar

Nazariy tushuncha

Jagged massiv - bu massiv ichida boshqa massivlarni saqlash imkonini beruvchi massivdir. Jagged massivlar har bir ichki massiv uchun turli uzunlikka ega bo‘lishi mumkin.

Jagged massivni e’lon qilish

int[][] jaggedArray = new int[3][];

Yuqoridagi kodda:

• int[][] jagged massivni bildiradi.

• new int[3][] tashqi massivda 3 ta ichki massiv borligini bildiradi.

Elementlarni o‘rnatish va o‘qish

int[][] jaggedArray = new int[3][];

jaggedArray[0] = new int[] { 1, 2, 3 };
jaggedArray[1] = new int[] { 4, 5 };
jaggedArray[2] = new int[] { 6 };

// Elementlarni chiqarish
for (int i = 0; i < jaggedArray.Length; i++)
{
    for (int j = 0; j < jaggedArray[i].Length; j++)
    {
        Console.Write(jaggedArray[i][j] + " ");
    }
    Console.WriteLine();
}

Chiqish:

1 2 3 
4 5 
6 

Tushuntirish

• jaggedArray[0] - birinchi ichki massiv.

• jaggedArray[1][1] - ikkinchi ichki massivning ikkinchi elementi.

• Har bir ichki massiv turli uzunlikda bo‘lishi mumkin.

Massiv bilan amaliy misollar

Ikki o‘lchovli massivdagi yig‘indini hisoblash

int[,] matritsa =
{
    { 1, 2, 3 },
    { 4, 5, 6 },
    { 7, 8, 9 }
};

int yigindi = 0;

for (int i = 0; i < matritsa.GetLength(0); i++)
{
    for (int j = 0; j < matritsa.GetLength(1); j++)
    {
        yigindi += matritsa[i, j];
    }
}

Console.WriteLine($"Yig'indi: {yigindi}");

Chiqish:

Yig'indi: 45

Jagged massivning elementlari ustida operatsiyalar

int[][] jaggedArray =
{
    new int[] { 1, 2, 3 },
    new int[] { 4, 5 },
    new int[] { 6 }
};

int max = int.MinValue;

for (int i = 0; i < jaggedArray.Length; i++)
{
    for (int j = 0; j < jaggedArray[i].Length; j++)
    {
        if (jaggedArray[i][j] > max)
        {
            max = jaggedArray[i][j];
        }
    }
}

Console.WriteLine($"Eng katta qiymat: {max}");

Chiqish:

Eng katta qiymat: 6

Xulosa

• Ikki o‘lchovli massivlar qatordan va ustunlardan tashkil topgan tuzilmalarda ishlatiladi.

• Jagged massivlar har bir ichki massiv uchun turli uzunlikka ega bo‘lish imkoniyatini beradi.

• Amaliyotlarda massivlar bilan ishlashni optimallashtirish uchun looplar va GetLength kabi metodlardan foydalaniladi.